Wajib Baca untuk Pemula! Cara Memeriksa Ruang Disk di Ubuntu | Panduan Lengkap Perintah dan Alat GUI

1. Pengenalan

Ubuntu digunakan secara meluas bukan sahaja untuk kegunaan peribadi tetapi juga untuk operasi pelayan kerana sifatnya yang ringan dan stabil. Walau bagaimanapun, apabila anda terus menggunakannya, ruang cakera akan tidak dapat dielakkan menjadi rendah. Kekurangan ruang cakera boleh menyebabkan penurunan prestasi sistem dan kegagalan semasa memasang perisian baru.

Dalam artikel ini, kami akan menerangkan secara terperinci cara memeriksa dan menguruskan ruang cakera di Ubuntu dengan betul. Kami akan membincangkan penggunaan alat CLI (Command Line Interface) seperti arahan df dan du, serta alat GUI “Disk Usage Analyzer” yang membolehkan anda memvisualisasikan penggunaan cakera. Kami menyediakan arahan langkah demi langkah dengan contoh supaya pemula dapat mengikutinya dengan mudah, jadi teruskan membaca.

2. Cara Memeriksa Penggunaan Cakera Keseluruhan (Arahan df)

Untuk memeriksa penggunaan cakera keseluruhan di Ubuntu, gunakan arahan df. Arahan ini memaparkan penggunaan cakera dan ruang yang tersedia bagi setiap sistem fail dalam format senarai. Di bawah, kami akan menerangkan asas-asas dan beberapa kes penggunaan lanjutan.

Apa itu Arahan df?

df merupakan singkatan bagi “disk free” dan merupakan arahan yang digunakan dalam sistem operasi berasaskan Linux dan Unix untuk memeriksa penggunaan cakera serta ruang yang tersedia. Ia mudah dan pantas, membolehkan pengguna memahami status cakera sistem dengan serta-merta.

Penggunaan Asas

Penggunaan paling umum bagi arahan df ialah seperti berikut:

df -h

• Pilihan -h Memaparkan output dalam format yang mudah dibaca (dengan unit). Daripada nombor mentah seperti “1024000,” ia akan menunjukkan saiz dalam format seperti “1G” atau “500M.”

Contoh Output

Filesystem      Size  Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda1        50G   20G   30G   40% /
tmpfs           500M     0  500M    0% /dev/shm

Penjelasan Output

• Filesystem : Jenis sistem fail yang digunakan (contoh: ext4, tmpfs).
• Size : Saiz keseluruhan sistem fail.
• Used : Jumlah ruang cakera yang sedang digunakan.
• Avail : Ruang bebas yang tersedia.
• Use% : Peratus ruang cakera yang digunakan.
• Mounted on : Titik lekap (mount point) sistem fail.

Penggunaan Lanjutan

Memaparkan Hanya Sistem Fail Tertentu

Dengan menggunakan pilihan -T, anda boleh memaparkan jenis sistem fail, dan anda juga boleh menapis mengikut jenis tertentu.

df -T ext4

Arahan ini akan memaparkan maklumat hanya untuk sistem fail yang diformat sebagai ext4.

Memeriksa Titik Lekap Tertentu

Jika anda ingin memeriksa hanya ruang cakera untuk titik lekap tertentu (contoh: /home), gunakan arahan berikut:

df -h /home

Ini akan memaparkan jumlah dan ruang bebas yang diperuntukkan kepada direktori /home.

Petua Penyelesaian Masalah

• Apabila Ruang Cakera Habis Gunakan arahan df untuk mengenal pasti sistem fail dengan penggunaan 100%. Kemudian, ambil langkah seperti memadam fail yang tidak diperlukan.
• Output Arahan df Tidak Dikemas Kini Jika ruang bebas tidak dikemas kini selepas memadam fail, mungkin ada proses yang masih menggunakannya. Gunakan arahan lsof untuk mengenal pasti proses tersebut dan ambil tindakan yang sesuai.

lsof | grep deleted

Ringkasan

Arahan df ialah alat yang berguna untuk memeriksa penggunaan cakera keseluruhan di Ubuntu dengan cepat. Pilihan -h menjadikan output lebih mudah dibaca, menjadikannya dapat diakses bahkan untuk pemula. Dengan menguasai asas dan penggunaan lanjutan yang dibincangkan dalam bahagian ini, anda dapat menguruskan ruang cakera sistem anda dengan lebih cekap.

3. Cara Memeriksa Penggunaan Cakera untuk Direktori dan Fail Tertentu (Arahan du)

Memeriksa penggunaan cakera keseluruhan tidak mencukupi untuk menentukan direktori atau fail mana yang menggunakan ruang paling banyak. Dalam kes sedemikian, arahan du membolehkan anda menganalisis penggunaan cakera mengikut direktori atau fail. Bahagian ini menerangkan asas dan kes penggunaan lanjutan arahan du.

Apa itu Arahan du?

du merupakan singkatan bagi “disk usage” dan merupakan arahan yang memaparkan ruang cakera yang digunakan oleh direktori atau fail tertentu. Ia sangat berguna untuk mengenal pasti punca kekurangan ruang cakera.

Penggunaan Asas

Contoh penggunaan mudah bagi arahan du ialah:

du -sh /path/to/directory

• Pilihan -s Memaparkan saiz jumlah sahaja untuk direktori yang ditentukan.
• Pilihan -h Output dalam format yang boleh dibaca oleh manusia (KB, MB, GB).

Contoh Output

5.2G    /home/user/Documents

Hasil ini menunjukkan bahawa direktori /home/user/Documents menggunakan 5.2GB ruang cakera.

Memeriksa Penggunaan Terperinci

Memaparkan Penggunaan Cakera untuk Subdirektori

Untuk memeriksa penggunaan cakera subdirektori dalam direktori tertentu, gunakan arahan berikut:

du -h /path/to/directory/*

Contoh

1.5G    /path/to/directory/subdir1
3.2G    /path/to/directory/subdir2
500M    /path/to/directory/subdir3

Ini memudahkan anda mengenal pasti subdirektori mana yang menggunakan ruang paling banyak.

Penggunaan Lanjutan

Susun Mengikut Saiz

Untuk menyusun direktori dan fail mengikut penggunaan cakera dalam susunan menurun, gunakan arahan sort:

du -ah /path/to/directory | sort -rh | head -n 10

Contoh

2.5G    /path/to/directory/largefile1.iso
1.2G    /path/to/directory/subdir1
800M    /path/to/directory/largefile2.zip

Ringkasan

Arahan du adalah alat yang kuat untuk menganalisis penggunaan cakera pada peringkat direktori dan fail. Menggabungkannya dengan arahan seperti find dan sort boleh membantu anda mengenal pasti dan menyelesaikan isu ruang cakera dengan cepat.

4. Cara Memeriksa Penggunaan Cakera Secara Visual Menggunakan GUI (Pemantau Penggunaan Cakera)

Selain menggunakan alat baris arahan, anda juga boleh memeriksa penggunaan cakera secara visual menggunakan GUI (Antara Muka Grafik). Di Ubuntu, alat “Pemantau Penggunaan Cakera” membolehkan anda menganalisis penggunaan cakera secara grafik. Bahagian ini menerangkan ciri-ciri, kaedah pemasangan, dan penggunaan asas Pemantau Penggunaan Cakera.

Apakah Pemantau Penggunaan Cakera?

Pemantau Penggunaan Cakera adalah alat pengurusan cakera yang disertakan secara lalai di Ubuntu. Ia menyediakan perwakilan grafik penggunaan cakera, seperti carta pai dan graf bar, yang memudahkan pengenalpastian direktori dan fail mana yang menggunakan ruang paling banyak.

Cara Pemasangan

Dalam kebanyakan versi Ubuntu, Pemantau Penggunaan Cakera (baobab) telah dipasang terlebih dahulu. Jika ia tidak dipasang, anda boleh memasangnya menggunakan arahan berikut:

sudo apt update
sudo apt install baobab

Selepas pemasangan, anda boleh melancarkannya dengan mencari “Pemantau Penggunaan Cakera” dalam menu aplikasi.

Penggunaan Asas

1. Melancarkan Alat

Terdapat dua cara untuk melancarkan Pemantau Penggunaan Cakera:

1. Cari “Pemantau Penggunaan Cakera” dalam menu aplikasi dan buka ia.
2. Lancarkannya dari terminal dengan arahan berikut:

baobab

2. Memilih Direktori untuk Imbasan

Apabila anda melancarkan alat tersebut, anda akan melihat pilihan berikut:

• Imbas Folder Rumah Mengimbas keseluruhan direktori rumah secara lalai.
• Pilih Folder Tertentu Klik butang “Pilih Folder” untuk memilih direktori yang hendak dianalisis.
• Imbas Cakera Jauh Periksa penggunaan cakera penyimpanan rangkaian atau pelayan jauh.

3. Memeriksa Penggunaan Cakera

Setelah imbasan selesai, anda akan melihat:

• Perwakilan Grafik Penggunaan cakera dipaparkan dalam format carta pai atau graf bar.
• Senarai Terperinci Anda boleh memeriksa penggunaan cakera, ruang yang tersedia, dan bilangan fail dalam setiap direktori.

Ciri-ciri Berguna

1. Mengenal Pasti Fail Besar

Anda boleh meluaskan direktori untuk dengan cepat mencari fail atau folder besar, membantu anda memutuskan apa yang perlu dipadam.

2. Mengimbas Pemacu Rangkaian

Pemantau Penggunaan Cakera menyokong pengimbasan pelayan jauh dan penyimpanan rangkaian (contohnya, NFS, SMB), yang berguna untuk memeriksa penggunaan cakera pada pemacu luaran.

3. Mengeksport Hasil Imbasan

Anda boleh mengeksport hasil imbasan untuk rujukan kemudian atau untuk dikongsi dengan ahli pasukan.

Kelebihan dan Kekurangan

Kelebihan

• Mudah Difahami : Graf menyediakan perwakilan visual yang jelas mengenai penggunaan cakera.
• Mesra Pemula : Tiada pengetahuan baris arahan diperlukan; semuanya boleh dilakukan melalui klik.
• Menyokong Cakera Rangkaian : Boleh mengimbas peranti penyimpanan jauh.

Kekurangan

• Pemindaian Boleh Lambat : Direktori besar mungkin mengambil masa yang lama untuk dipindai.
• Penyesuaian Terhad : Berbanding alat CLI, terdapat lebih sedikit pilihan penapisan dan pensortiran lanjutan.

Ringkasan

Penganalisis Penggunaan Cakera adalah alat yang berguna untuk pengguna di semua peringkat. Paparan grafik memudahkan untuk mengenal pasti direktori atau fail mana yang mengambil ruang cakera yang paling banyak. Dengan menggabungkannya dengan alat CLI, anda boleh mengurus ruang cakera dengan cekap.

5. Cara Membebaskan Ruang Cakera Apabila Ruang Rendah

Apabila ruang cakera rendah, sistem mungkin melambat atau gagal memasang perisian baru. Bahagian ini menerangkan cara praktikal untuk membebaskan ruang cakera.

Memadam Fail dan Direktori yang Tidak Perlu

1. Menghapuskan Fail Sementara

Fail sementara boleh terkumpul dan mengambil ruang. Gunakan arahan berikut untuk memadamnya:

sudo rm -rf /tmp/*

2. Mengosongkan Tong Sampah

Fail yang dipadam kekal dalam tong sampah, mengambil ruang. Gunakan arahan ini untuk mengosongkannya:

rm -rf ~/.local/share/Trash/*

Menghapuskan Pakej dan Cache yang Tidak Digunakan

1. Menghapuskan Pakej yang Tidak Digunakan

Gunakan arahan ini untuk menghapuskan pakej yang tidak perlu:

sudo apt-get autoremove

2. Memampangkan Cache Pakej

Arahan berikut menghapuskan fail pemasangan yang disimpan cache:

sudo apt-get clean

Mencari dan Memadam Fail Besar

1. Mencari Fail Besar

Gunakan arahan berikut untuk menyenaraikan fail yang lebih besar daripada 100MB:

find / -type f -size +100M

Mengurus Fail Log

1. Memadam Log Lama

Untuk mengecilkan fail log, gunakan:

sudo journalctl --vacuum-size=50M

Pemantauan Berkala Penggunaan Cakera

1. Menggunakan GUI untuk Pemantauan

Periksa penggunaan cakera secara berkala menggunakan “Penganalisis Penggunaan Cakera” atau arahan du.

2. Mengautomasikan Pemantauan

Gunakan skrip untuk memeriksa penggunaan cakera secara automatik:

#!/bin/bash
df -h > ~/disk_usage_report.txt

Ringkasan

Dengan mengikuti langkah-langkah ini, anda boleh membebaskan ruang cakera dan mengelakkan isu masa depan. Periksa dan bersihkan cakera anda secara berkala akan membantu mengekalkan prestasi sistem.

6. FAQ (Soalan Lazim)

Q1: Apakah perbezaan antara arahan df dan du?

• Arahan df : Memaparkan penggunaan cakera keseluruhan setiap sistem fail.
• Arahan du : Menunjukkan penggunaan cakera untuk direktori dan fail khusus.

Q2: Bagaimana saya mengenal pasti apa yang menggunakan ruang cakera saya?

Gunakan arahan berikut:

du -ah / | sort -rh | head -n 10

Q3: Mengapa fail yang saya padam tidak membebaskan ruang?

Gunakan arahan ini untuk memeriksa jika proses masih menggunakan fail tersebut:

lsof | grep deleted

7. Kesimpulan

Mengurus ruang cakera dalam Ubuntu adalah penting untuk kestabilan sistem. Dengan menggunakan kaedah yang digariskan dalam artikel ini, anda boleh memeriksa, menganalisis, dan membebaskan ruang cakera dengan cekap. Penyelenggaraan berkala akan mengekalkan sistem anda berjalan dengan lancar.