目次
- 1 1. traceroute भनेको के हो? नेटवर्क मार्ग विश्लेषणको आधारभूत उपकरण
- 2 २. युभुन्टुमा ट्रेसराउट स्थापना गर्ने प्रक्रियाको व्याख्या
- 3 3. traceroute को आधारभूत कमान्ड र विकल्पहरूको सूची
- 4 4. traceroute को प्रयोगका उदाहरणहरू: नेटवर्क निदानको व्यावहारिक विधिहरू
- 5 5. traceroute कार्यान्वयनको समयमा त्रुटिहरू र तिनका समाधानहरू
- 6 6. सामान्य प्रश्नहरू: FAQ बाट शंकाहरू समाधान गर्नुहोस्
- 7 ७. सारांश
1. traceroute भनेको के हो? नेटवर्क मार्ग विश्लेषणको आधारभूत उपकरण
traceroute को अवलोकन
traceroute ले नेटवर्कको मार्गलाई ट्र्याक गर्दछ र डाटा कुन राउटरबाट गुज्रिएर गन्तव्यमा पुग्छ भनेर जाँच गर्नका लागि उपकरण हो। यो उपकरण प्रयोग गर्दा, नेटवर्कको ढिलाइ वा समस्या कुन बिन्दुमा उत्पन्न भएको छ भनेर पहिचान गर्न सकिन्छ। विशेष गरी, नेटवर्क प्रशासक वा प्राविधिकहरूले समस्या समाधान गर्दा यो अत्यन्त उपयोगी हुन्छ।traceroute को संयन्त्र
traceroute ले ICMP (इन्टरनेट नियन्त्रण सन्देश प्रोटोकल) वा UDP (प्रयोगकर्ता डाटा ग्राम प्रोटोकल) का प्याकेटहरू पठाउँछ र प्रत्येक राउटरबाट फर्किने प्रतिक्रियालाई रेकर्ड गर्दछ। यो प्रक्रियामार्फत, डाटा गुज्रिने सबै नोडहरू जाँच गर्न सकिन्छ।कार्य प्रक्रियाका चरणहरू
- सानो TTL (Time to Live) मान सेट गरेको प्याकेट पठाउँछ।
- प्याकेटले राउटरबाट गुज्रिन हरेक पटक TTL घट्छ। TTL ० भएपछि, राउटरले प्रतिक्रिया फर्काउँछ।
- प्रतिक्रियाका आधारमा राउटरको IP ठेगाना वा प्रतिक्रिया समय रेकर्ड गर्दछ।
- TTL लाई एक-एक गर्दै बढाएर फेरि प्याकेट पठाउँछ र गन्तव्यसम्मको पूर्ण मार्ग ट्र्याक गर्दछ।
traceroute का फाइदाहरू
- नेटवर्क समस्याको पहिचान: नेटवर्क मार्गमा ढिलाइ वा प्याकेट हानिको उत्पत्ति स्थानलाई छिट्टै पहिचान गर्न सकिन्छ।
- मार्गको दृश्यीकरण: प्याकेट कुन देश वा क्षेत्रबाट गुज्रिरहेको छ भनेर जाँच गर्न सकिने भएकाले, नेटवर्कको समग्र चित्र बुझ्न सकिन्छ।
- प्रदर्शनको विश्लेषण: प्रत्येक हपको प्रतिक्रिया समय मापन गरी नेटवर्कको प्रदर्शन मूल्यांकन गर्न सकिन्छ।
अन्य उपकरणहरूसँग तुलना
traceroute नेटवर्क मार्ग ट्र्याकिङमा विशेषीकृत उपकरण हो तर ping वा mtr जस्ता उपकरणहरूसँग पनि तुलना गरिन्छ। उदाहरणका लागि, ping ले एकल होस्टमा जडान जाँच गर्न प्रयोग हुन्छ भने traceroute ले मार्गको समग्र दृश्यीकरणलाई उद्देश्य बनाउँछ। साथै, mtr ले traceroute र ping का कार्यहरूलाई एकीकृत गरेको उपकरण हो जसले रीयल-टाइम मार्ग निगरानी सम्भव बनाउँछ।
२. युभुन्टुमा ट्रेसराउट स्थापना गर्ने प्रक्रियाको व्याख्या
ट्रेसराउट पहिले नै स्थापित छ कि जाँच्ने विधि
युभुन्टुमा, ट्रेसराउट डिफल्ट रूपमा स्थापित नभएको हुन सक्छ। पहिले स्थापना स्थिति जाँचौं। निम्न कमान्डलाई टर्मिनलमा चलाउनुहोस्।traceroute --versionट्रेसराउट स्थापना गर्ने प्रक्रिया
ट्रेसराउट स्थापना गर्न, निम्न प्रक्रिया पालन गर्नुहोस्।- प्याकेज जानकारी अद्यावधिक गर्नुहोस् नवीनतम प्याकेज जानकारी प्राप्त गर्न, निम्न कमान्ड चलाउनुहोस्।
sudo apt update- ट्रेसराउट स्थापना गर्नुहोस् निम्न कमान्ड चलाएर ट्रेसराउट स्थापना गर्नुहोस्।
sudo apt install traceroute- स्थापना जाँच गर्नुहोस् स्थापना सम्पन्न भएपछि, निम्न कमान्डले कार्य जाँच गर्नुहोस्।
traceroute --versionअधिकार सम्बन्धी सावधानीहरू
ट्रेसराउटले नेटवर्क सम्बन्धी सञ्चालन गर्दछ, त्यसैले केही विकल्पहरूका लागिsudo आवश्यक छ। उदाहरणका लागि, ICMP प्याकेट प्रयोग गर्दा, निम्नानुसारsudo थपेर चलाउनुहोस्।sudo traceroute -I example.comस्थापना असफल भएमा समाधान विधि
केही अवस्थामा, निम्न समस्याहरूले स्थापना असफल हुन सक्छ।- नेटवर्क जडानको समस्या इन्टरनेट जडान अस्थिर भएमा, स्थापना बीचमै रोकिन सक्छ। यस अवस्थामा, जडान जाँचेर फेरि कमान्ड चलाउनुहोस्।
- प्याकेज व्यवस्थापन प्रणालीको समस्या प्याकेज क्यास भ्रष्ट भएको हुन सक्छ। यस अवस्थामा, निम्न कमान्डले क्यास सफा गरेर पुनः प्रयास गर्नुहोस्।
sudo apt clean
sudo apt update
sudo apt install traceroute
3. traceroute को आधारभूत कमान्ड र विकल्पहरूको सूची
आधारभूत traceroute कमान्डको संरचना
traceroute प्रयोग गर्दा आधारभूत संरचना निम्नानुसार छ।traceroute [विकल्पहरू] <लक्षित होस्ट नाम वा IP ठेगाना>आधारभूत प्रयोग उदाहरण
लक्षित होस्ट नाम (उदाहरण: google.com) तर्फको बाटो जाँच्ने कमान्ड उदाहरण।traceroute google.com- गुज्रने राउटरको IP ठेगाना
- प्रत्येक हपको ढिलाइ समय (मिलिसेकेण्डमा)
- डाटा पुग्न नसकेको अवस्थामा त्रुटि सन्देश (उदाहरण:
*आदि)
मुख्य विकल्पहरूको व्याख्या
traceroute मा विभिन्न विकल्पहरू उपलब्ध छन्। प्रत्येक विकल्प प्रयोग गरेर नेटवर्क अनुसन्धानलाई थप कुशल बनाउन सकिन्छ।-I: ICMP इको प्याकेटको प्रयोग
डिफल्टमा UDP प्याकेट प्रयोग हुन्छ, तर यो विकल्प थप्दा ICMP इको प्याकेट प्रयोग हुन्छ।traceroute -I example.com-T: TCP प्याकेटको प्रयोग
ट्रबलशुटिङमा उपयोगी TCP प्रोटोकल प्रयोग गर्दछ।traceroute -T example.com-p: पोर्ट नम्बरको निर्देशन
UDP वा TCP मा प्रयोग हुने पोर्ट नम्बर निर्दिष्ट गर्दछ।traceroute -p 8080 example.com-n: होस्ट नाम समाधान नगर्नु
होस्ट नाम समाधान स्किप गरेर केवल IP ठेगाना देखाउँछ। यसले कार्यान्वयन गति बढाउँछ।traceroute -n example.com-m: अधिकतम हप सङ्ख्याको सेटिङ
गुज्रने अधिकतम हप सङ्ख्या निर्दिष्ट गर्दछ (डिफल्ट ३०)।traceroute -m 20 example.com-q: प्रयास सङ्ख्याको निर्देशन
प्रत्येक हपमा पठाइने प्याकेट सङ्ख्या निर्दिष्ट गर्दछ (डिफल्ट ३)।traceroute -q 1 example.comकमान्डको परिणाम पढ्ने तरिका
traceroute को आउटपुटमा निम्न जानकारी समावेश हुन्छ:- हप नम्बर: प्याकेट पुगेको क्रम देखाउने नम्बर।
- IP ठेगाना वा होस्ट नाम: गुज्रेको राउटरको जानकारी।
- प्रतिक्रिया समय: प्रत्येक हपमा राउन्ड-ट्रिप ढिलाइ समय (मिलिसेकेण्डमा)।
1 192.168.1.1 (192.168.1.1) 1.123 ms 1.456 ms 1.789 ms
2 10.0.0.1 (10.0.0.1) 2.456 ms 2.678 ms 2.789 ms
3 * * ** * *: प्रतिक्रिया नभएको अवस्थामा, प्याकेट ब्लक भएको सम्भावना छ।
4. traceroute को प्रयोगका उदाहरणहरू: नेटवर्क निदानको व्यावहारिक विधिहरू
विशिष्ट परिदृश्यहरूमा traceroute को उपयोग
traceroute ले नेटवर्क समस्याहरूको पहिचान वा प्रदर्शन विश्लेषणमा धेरै उपयोगी हुन्छ। यहाँ, विशिष्ट परिदृश्यहरूका लागि traceroute को प्रयोग विधिहरू प्रस्तुत गर्दछौं।नेटवर्क ढिलाइको कारण पहिचान गर्ने
नेटवर्क ढिलो हुँदा, traceroute प्रयोग गरेर ढिलाइको कारण पहिचान गर्न सकिन्छ। तल ढिलाइ विश्लेषणका चरणहरू छन्।- लक्षित सर्वरतर्फको मार्ग ट्र्याक गर्ने
traceroute example.com- ढिलाइको घटना स्थान जाँच्ने प्रत्येक हपको प्रतिक्रिया समय विश्लेषण गर्दै, यदि कुनै विशिष्ट बिन्दुमा प्रतिक्रिया समय अचानक बढ्छ भने, ढिलाइको कारण त्यस स्थानमा हुन सक्छ। परिणाम उदाहरण:
1 192.168.1.1 (192.168.1.1) 1.123 ms 1.456 ms 1.789 ms
2 10.0.0.1 (10.0.0.1) 2.456 ms 2.678 ms 2.789 ms
3 192.0.2.1 (192.0.2.1) 150.789 ms 151.123 ms 151.456 ms- ध्यान दिनुपर्ने बिन्दु: हप ३ मा प्रतिक्रिया समय अचानक बढेको छ। यस अवस्थामा, समस्या १९२.०.२.१ नजिकको नेटवर्कमा हुन सक्छ।
5. traceroute कार्यान्वयनको समयमा त्रुटिहरू र तिनका समाधानहरू
traceroute प्रयोग गर्दा सामान्य त्रुटिहरू
traceroute चलाउँदा, कहिलेकाहीं त्रुटि वा अपेक्षित नभएका परिणामहरूमा सामना गर्न सकिन्छ। तल, प्रतिनिधि त्रुटि उदाहरणहरू, तिनका कारणहरू, र समाधान विधिहरूको व्याख्या गरिएको छ।command not found त्रुटि
कारण：- traceroute स्थापित नभएको सम्भावना छ।
- traceroute स्थापित छ कि जाँच गर्नुहोस्, यदि स्थापित छैन भने निम्न कमान्डले स्थापना गर्नुहोस्।
sudo apt update
sudo apt install traceroute* * * देखाइन्छ
कारण：- प्याकेट कुनै विशेष राउटर वा डिभाइसमा ब्लक भएको सम्भावना छ।
- फायरवाल वा नेटवर्क नीतिका कारण, ICMP वा UDP का प्याकेटहरू अवरुद्ध भएका छन्।
- प्रोटोकल परिवर्तन गरेर चलाउनुहोस्
- ICMP इको प्याकेट प्रयोग गर्नुहोस्：
traceroute -I example.com - TCP प्रयोग गर्नुहोस्：
traceroute -T example.com
- नेटवर्क प्रशासकसँग सोधपुछ गर्नुहोस्
- संगठन वा प्रदायकले विशेष प्याकेटहरूलाई ब्लक गरेको सम्भावना भएकोले, प्रशासकसँग जाँच गर्नुहोस्।
6. सामान्य प्रश्नहरू: FAQ बाट शंकाहरू समाधान गर्नुहोस्
Q1. traceroute र ping को भिन्नता के हो?
A:- traceroute: नेटवर्क मार्गलाई ट्र्याक गर्दछ र कुन राउटरहरूबाट पास भएको छ भनेर दृश्यमान बनाउँछ। ढिलाइ वा बाधाहरूको स्थान पहिचान गर्न सहयोगी हुन्छ।
- ping: एउटा एकल होस्ट पहुँचयोग्य छ कि छैन जाँच गर्दछ र राउन्ड-ट्रिप समय मापन गर्दछ, सरल उपकरण हो। मार्ग ट्र्याक गर्दैन तर नेटवर्कको आधारभूत प्रतिक्रियात्मकता जाँच गर्न पर्याप्त छ।
Q2. traceroute मा सञ्चार बीचमा काटिनुको कारण के हो?
A: सञ्चार काटिनुका कारणहरू निम्नानुसार छन्:- फायरवालको सेटिङ केही राउटरहरूले प्रतिक्रिया प्याकेटहरूलाई ब्लक गर्दै हुन सक्छन्।
- राउटरको सेटिङ प्रतिक्रिया नदिने सेटिङमा राखिएका राउटरहरू छन्।
- प्याकेट हानि नेटवर्क भीड भएमा, प्याकेटहरू हराउन सक्छन्।
- प्रोटोकललाई ICMP (
-Iविकल्प) वा TCP (-Tविकल्प) मा परिवर्तन गरेर प्रयास गर्नुहोस्।
७. सारांश
traceroute को महत्व
traceroute एक शक्तिशाली उपकरण हो जसले नेटवर्क समस्या निवारण र मार्ग विश्लेषणमा अत्यावश्यक भूमिका खेल्छ। यो उपकरण प्रयोग गरेर डाटाको प्रवाह वा नेटवर्क ढिलाइको कारणहरूलाई कुशलतापूर्वक पहिचान गर्न सकिन्छ र समस्या समाधानलाई द्रुत रूपमा गर्न सकिन्छ।लेखबाट सिकेका बुँदाहरू
- traceroute को आधारभूत कार्यक्षमता
- प्याकेटले गन्तव्यसम्म पुग्ने मार्गलाई दृश्यात्मक रूपमा देखाउँछ र प्रत्येक हपको प्रतिक्रिया समय जाँचेर नेटवर्क समस्या वा ढिलाइ पहिचान गर्न सकिन्छ।
- Ubuntu मा traceroute को स्थापना विधि
sudo apt install tracerouteले सजिलै स्थापना गर्न सकिन्छ।
- आधारभूत कमान्ड र उपयोगी विकल्पहरू
- ICMP वा TCP को प्रयोग, हप सङ्ख्या समायोजन आदि, लचिलो सञ्चालन सम्भव छ।
- उन्नत उपयोग विधिहरू
- नेटवर्क ढिलाइ वा प्याकेट हानिको कारण विश्लेषण, फायरवाल जाँच आदि, विविध उद्देश्यहरूका लागि उपयोग गर्न सकिन्छ।
- त्रुटिहरूको सम्बोधन विधि
* * *वाcommand not foundजस्ता सामान्य त्रुटिहरूलाई उपयुक्त रूपमा सम्बोधन गर्न सकिन्छ।
- सामान्य प्रश्नहरूको उत्तर
- traceroute र ping को भिन्नता, सञ्चार विच्छेदको कारण, IPv6 समर्थन आदि व्यावहारिक ज्ञान सिकियो।
traceroute को प्रभावकारी उपयोग
traceroute व्यक्तिगत नेटवर्क समस्याबाट कम्पनीको आईटी पूर्वाधार व्यवस्थापनसम्म, व्यापक अवस्थाहरूमा उपयोग गरिन्छ। विशेष गरी निम्न अवस्थाहरूमा उपयोगी हुन्छ：- इन्टरनेट जडानको अस्थिरताको कारण अनुसन्धान गर्ने
- फायरवाल वा राउटर सेटिङ जाँच गर्ने
- विश्वव्यापी नेटवर्क मार्ग विश्लेषण गर्ने
अर्को चरण
यो लेखलाई उपयोग गरेर, पहिले आफ्नो नेटवर्कमा traceroute को प्रयास गर्नुहोस्। वास्तविक रूपमा हात चलाएर, लेखमा प्रस्तुत ज्ञान थप रूपमा अर्कमल पर्छ।अन्तमा
नेटवर्क निदान आईटी सीपको आधारभूत हो, र traceroute लाई कुशलतापूर्वक प्रयोग गर्न सक्नु ठूलो शक्ति हुन्छ। यो उपकरणलाई प्रभावकारी रूपमा उपयोग गरेर, नेटवर्क समस्यालाई सहज रूपमा समाधान गर्न सक्ने प्राविधिक बन्ने लक्ष्य राखौं！
