目次
1. परिचय
Ubuntu प्रयोगकर्ताहरूका लागि, सफ्टवेयर व्यवस्थापन दैनिक कार्यको एक हिस्सा हो, तर APT (Advanced Package Tool) को उपस्थितिले स्थापना, अपडेट र हटाउने प्रक्रिया सजिलो बनाउँछ। “APT जस्तो कठिन लाग्छ…” भन्ने सोच्नेहरू पनि हुन सक्छन्, तर यो लेखमा हामी यसलाई सरल र चरणबद्ध रूपमा व्याख्या गर्दै जानेछौं। यो लेख पढेर तपाईं APT कमान्ड प्रयोग गरेर सफ्टवेयर व्यवस्थापन तुरुन्तै सिद्ध गर्न सक्नुहुनेछ!
2. APT के हो?
APT Debian-आधारित प्रणालीहरू (उदाहरण: Ubuntu) मा प्रयोग गरिने प्याकेज व्यवस्थापन उपकरण हो। परम्परागतapt-get वा apt-cache को कार्यक्षमताहरूलाई एकीकृत गर्दै, यसले सरल र सहज सञ्चालन सम्भव बनाउँछ। उदाहरणका लागि, प्याकेज स्थापना गर्दा, पहिले apt-get install टाइप गर्नुपर्थ्यो, तर अहिले apt install मात्रले स्थापना सम्भव छ। यसले Ubuntu प्रयोगकर्ताहरूलाई प्रणाली व्यवस्थापनलाई थप कुशलतापूर्वक गर्न सम्भव बनायो। बिन्दुहरू: APT ले “प्याकेज व्यवस्थापनलाई सरल बनाउने” उद्देश्यले विकसित भयो। यसलाई राम्रोसँग प्रयोग गर्न सक्नुभयो भने, तपाईं पनि Ubuntu मास्टरको समूहमा सामेल हुनुहुन्छ। APT कमान्डको आधिकारिक कागजात3. APT बाट प्याकेजहरू अपडेट र अपग्रेड गर्नुहोस्
प्रणालीको स्थिरता र सुरक्षालाई कायम राख्नको लागि, नियमित प्याकेज अपडेट आवश्यक छ। यहाँ, APT प्रयोग गरेर प्याकेज सूची अपडेट गर्ने र स्थापित प्याकेजहरूलाई नवीनतम संस्करणमा अपग्रेड गर्ने चरणहरू प्रस्तुत गर्दछौं।प्याकेज सूचीको अपडेट (apt update)
sudo apt update कमान्ड प्याकेज सूचीलाई अद्यावधिक राख्नको लागि आधारभूत सञ्चालन हो। यसले, रिपोजिटरीमा नयाँ सफ्टवेयर थपिए पनि प्रणालीले यसलाई चिन्हित गर्न सक्छ।sudo apt updateप्याकेजको अपग्रेड (apt upgrade)
अर्को, sudo apt upgrade ले, स्थापित सबै प्याकेजहरूलाई नवीनतम संस्करणमा अपग्रेड गर्दछ। निम्न कमान्डले दुईवटा सञ्चालनहरूलाई एकैचोटि निष्पादन गर्न सकिन्छ।sudo apt update && sudo apt upgrade -y4. APT प्रयोग गरेर नयाँ प्याकेजहरू स्थापना गर्ने
नयाँ सफ्टवेयर स्थापना गर्न,apt install कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्। उदाहरणका लागि, मिडिया प्लेयर “mplayer” स्थापना गर्दा, निम्नानुसार टाइप गर्नुहोस्।sudo apt install mplayerएकैसाथ धेरै प्याकेजहरू स्थापना गर्ने
एकैचोटि धेरै प्याकेजहरू स्थापना गर्न चाहनुहुन्छ भने, स्पेसले अलग गरेर निम्नानुसार टाइप गर्नुहोस्।sudo apt install package1 package2 package3प्याकेजको स्वचालित अपग्रेडबाट बच्ने
विशिष्ट प्याकेज स्थापना गर्दा, विद्यमान प्याकेजहरू अपग्रेड नहोस् भन्ने चाहनुहुन्छ भने,--no-upgrade विकल्प प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt install package_name --no-upgrade5. स्थापित प्याकेजहरूको व्यवस्थापन
APT ले स्थापना मात्र होइन, अनावश्यक भएका प्याकेजहरूको हटाउन पनि सजिलो बनाउँछ।प्याकेज हटाउने (apt remove)
स्थापित प्याकेज हटाउनको लागि, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt remove package_nameप्याकेज पूर्ण रूपमा हटाउने (apt purge)
कन्फिगरेसन फाइलहरू सहित पूर्ण रूपमा हटाउनको लागि, apt purge कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt purge package_nameअनावश्यक प्याकेजहरू हटाउने (apt autoremove)
निर्भरताको लागि स्थापित भएका तर अब प्रयोग नभएका प्याकेजहरू हटाउनको लागि, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt autoremoveapt autoremove चलाएर, प्रणालीका अनावश्यक प्याकेजहरू सफा गर्न सकिन्छ र डिस्क स्पेस बचत गर्न सकिन्छ।6. प्याकेजको खोज र जानकारी प्राप्ति
APT मा, सफ्टवेयर प्याकेजको खोज वा विस्तृत जानकारी प्रदर्शन गर्न सकिन्छ।प्याकेज खोज्नुहोस् (apt search)
प्याकेज खोज्नको लागि, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt search package_nameप्याकेजको विस्तृत जानकारी प्रदर्शन गर्नुहोस् (apt show)
प्याकेजको निर्भरता वा स्थापना आकार जस्ता जानकारी जाँच्नको लागि, apt show कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt show package_name
7. प्याकेज सूची र स्रोत व्यवस्थापन
APT ले प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन र स्रोतहरूको सम्पादन पनि सजिलै गर्न सकिन्छ।स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन (apt list --installed)
हाल स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन गर्न निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt list --installedअपग्रेड गर्न सकिने प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन (apt list --upgradeable)
अपग्रेड गर्न सकिने प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन गर्न निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।sudo apt list --upgradeableप्याकेज स्रोतहरूको सम्पादन (apt edit-sources)
नयाँ रिपोजिटरी थप्न चाहनुहुन्छ वा स्रोत सूची सम्पादन गर्न चाहनुहुन्छ भने, निम्न कमान्ड प्रयोग गरेर स्रोतहरू सम्पादन गर्न सकिन्छ।sudo apt edit-sources8. APT प्रयोग गर्दा उत्तम अभ्यासहरू
APT लाई कुशलतापूर्वक प्रयोग गर्नका लागि उत्तम अभ्यासहरू प्रस्तुत गर्दछौं।नियमित अपडेटहरू
प्रणालीलाई अद्यावधिक राख्नका लागि, हप्तामा एक पटक जतिapt update && apt upgrade को निष्पादन सिफारिस गरिन्छ। विशेष गरी सुरक्षा पैचहरू महत्वपूर्ण छन्।अनावश्यक प्याकेजहरूको व्यवस्था
डिस्क स्पेस सुरक्षित गर्नका लागि,apt autoremove लाई नियमित रूपमा निष्पादन गरेर अनावश्यक प्याकेजहरू व्यवस्थित गरौं।9. सारांश
APT ले Ubuntu वा Debian आधारित प्रणालीहरूमा सफ्टवेयर व्यवस्थापनलाई कुशल बनाउन आवश्यक उपकरण हो। यस लेखमा प्रस्तुत गरिएका कमान्डहरू प्रयोग गरेर, तपाईंले प्रणालीलाई सधैं अपडेट राख्न, अनावश्यक प्याकेजहरू हटाउन र आवश्यक सफ्टवेयरहरूलाई तुरुन्तै स्थापना गर्न सक्नुहुन्छ। अहिले नै टर्मिनल खोल्नुहोस् र APT कमान्डहरू प्रयास गर्नुहोस्! प्रश्नहरू छन् भने कृपया कमेन्ट सेक्सनमा बताउनुहोस्। तपाईं पनि APT का विशेषज्ञ बन्न सक्नुहुन्छ!
