ओपन सोर्सको शक्ति उपयोग गर्ने तरिका ― Ubuntu को संसारमा स्वागत छ

Ubuntu मा Vim स्थापना र जापानी इनपुट सेटअप [सुरुकर्ता गाइड]

सफ्टवेयर र एप व्यवस्थापन
目次

1. परिचय

Ubuntu मा Vim को महत्व

Ubuntu सहित Linux वितरणहरूमा, Vim एक अत्यन्त महत्वपूर्ण टेक्स्ट सम्पादकहरू मध्ये एक हो। “Vim (Vi IMproved)” ले, यसको नाम अनुसार, पुरानो “vi” सम्पादकलाई विस्तार र सुधार गरेको उपकरण हो, जसमा द्रुत सञ्चालन र लचिलो अनुकूलन क्षमता छ। सर्भर व्यवस्थापन वा प्रोग्रामिङ आदि, Linux वातावरणमा धेरै कार्यहरूमा उपयोगी हुने भएकाले, Ubuntu प्रयोगकर्ताहरूका लागि Vim लाई कुशलतापूर्वक प्रयोग गर्नु ठूलो लाभ हुन्छ।

Vim प्रयोग गर्ने फाइदाहरू

Vim लाई Ubuntu मा स्थापना गरेर प्रयोग गर्ने फाइदाहरू धेरै छन्। मुख्य बुँदाहरूलाई तल सारांशित गरिएको छ।
  • हल्का र द्रुत： सुरु हुने निकै छिटो हुन्छ, कम स्पेकको वातावरणमा पनि तनावरहित रूपमा सञ्चालन हुन्छ।
  • समृद्ध अनुकूलन क्षमता： सेटिङ फाइल (.vimrc) लाई सम्पादन गरेर, आफ्नो मनपर्ने सम्पादक वातावरण निर्माण गर्न सकिन्छ।
  • किबोर्ड सञ्चालनका लागि अनुकूलित： माउस प्रयोग नगरी किबोर्ड मात्रले सबै सञ्चालन सम्पन्न हुने भएकाले, कार्य दक्षता उल्लेखनीय रूपमा बढ्छ।
  • प्लगइनद्वारा विस्तार क्षमता： आवश्यकता अनुसार कार्यक्षमता थप्न सकिने भएकाले, सम्पादकलाई आफ्नो अनुसार विकसित गर्न सकिन्छ।

यो लेखको उद्देश्य र प्रवाह

यो लेखमा, “Ubuntu मा Vim स्थापना गरेर प्रयोग योग्य बनाउने” लाई लक्ष्यको रूपमा सेट गरिएको छ। स्थापना प्रक्रिया मात्र होइन, आधारभूत सेटिङ वा जापानी इनपुट वातावरण निर्माण, यसबाहेक समस्या सम्बन्धी समाधान विधिसम्म, नयाँ प्रयोगकर्ताहरूलाई पनि बुझ्ने गरी क्रमशः व्याख्या गरिनेछ। आगामी Ubuntu मा Vim प्रयोग गर्न चाहनेहरूलाई लागि, निश्चित पहिलो चरण बन्ने गरी सावधानीपूर्वक अघि बढाइनेछ, त्यसैले कृपया अन्तसम्म साथ दिनुहोस्।

2. Ubuntu मा Vim को स्थापना

Vim पहिले नै स्थापित छ कि जाँच गर्नुहोस्

Ubuntu मा, डिफल्ट रूपमा सरल संस्करणको “vim-tiny” पूर्व-स्थापित हुन सक्छ। पहिले, टर्मिनल खोल्नुहोस्, र निम्न कमान्ड चलाएर Vim स्थापित छ कि जाँच गर्नुहोस्।
vim --version
यो कमान्ड चलाउँदा, संस्करण जानकारी देखाइन्छ। यदि त्रुटि देखियो वा “vim-tiny” जस्तो सरल संस्करणको उल्लेख भएको छ भने, पूर्ण संस्करणको Vim स्थापना गर्न सिफारिस गरिन्छ।

Vim को स्थापना प्रक्रिया

Ubuntu मा, मानक प्याकेज व्यवस्थापन प्रणाली APT (Advanced Package Tool) प्रयोग गरेर Vim लाई सजिलै स्थापना गर्न सकिन्छ। निम्न चरणहरू पालन गरेर, नवीनतम Vim लाई स्थापना गरौं।

१. प्याकेज सूची अद्यावधिक गर्नुहोस्

पहिले, प्रणालीको प्याकेज सूची लाई नवीनतम अवस्थामा अद्यावधिक गर्नुहोस्।
sudo apt update

२. Vim स्थापना गर्नुहोस्

अर्को, वास्तवमा Vim लाई स्थापना गर्नुहोस्।
sudo apt install vim
कमान्ड चलाउँदा, आवश्यक प्याकेजहरू स्वतः डाउनलोड हुन्छन् र स्थापना प्रक्रिया अगाडि बढ्छ। स्थापना गर्दा “के जारी राख्ने? [Y/n]” सोधियो भने, Y कुञ्जी थिचेर एंटर थिच्नुहोस्।

Vim को संस्करण जाँच गर्नुहोस्

स्थापना सम्पन्न भएपछि, फेरि Vim को संस्करण जाँच गर्नुहोस्।
vim --version
यहाँ देखाइएको जानकारीमा स्थापित संस्करण नम्बरका साथै, निर्माण विकल्पहरू (+clipboard आदि) पनि उल्लेख छन्। विशेष गरी “+clipboard” समावेश छ भने, प्रणालीहरूबीच कपी-पेस्ट गर्न सकिन्छ, जसले सुविधा धेरै बढाउँछ।

थप: GUI सफ्टवेयर सेन्टरबाट स्थापना गर्ने विधि (सुरुका प्रयोगकर्ताहरूका लागि)

यदि टर्मिनल सञ्चालनमा असुरक्षा छ भने, Ubuntu को “Ubuntu Software (सफ्टवेयर सेन्टर)” बाट Vim स्थापना पनि सम्भव छ।
  1. एप्लिकेसन सूचीबाट “Ubuntu Software” लाई सुरु गर्नुहोस्
  2. खोज बारमा “Vim” लेख्नुहोस्
  3. देखाइएको Vim छान्नुहोस् र “स्थापना” बटन क्लिक गर्नुहोस्
यो विधिमा, कमान्ड सञ्चालन बिना सहज रूपमा Vim स्थापना गर्न सकिन्छ, जसले Linux का सुरुका प्रयोगकर्ताहरूलाई पनि सुरक्षित हुन्छ।

3. Vim को आधारभूत सेटिङ

.vimrc फाइलको भूमिका र सिर्जना विधि

Vim को कार्यलाई अनुकूलित गर्न प्रयोग गरिने सेटिङ फाइल “.vimrc” हो। यो फाइलमा विभिन्न सेटिङहरू लेखेर, सुरु हुँदा स्वतः लागू हुन्छ, र थप प्रयोग गर्न सजिलो वातावरण तयार गर्न सकिन्छ। सामान्यतया, .vimrc फाइल प्रयोगकर्ताको होम डाइरेक्टरी (~/.vimrc) मा राखिन्छ। फाइल अस्तित्वमा नभएमा, निम्न कमान्डले नयाँ सिर्जना गरौं।
touch ~/.vimrc
सिर्जना पछि, Vim वा कुनै पनि सम्पादकले खोलेर सम्पादन गर्नुहोस्।
vim ~/.vimrc

नवागन्तुकहरूलाई सिफारिस गरिने आधारभूत सेटिङ

यहाँ, Ubuntu मा Vim लाई पहिलो पटक प्रयोग गर्नेहरूका लागि, कम्तीमा राख्नु पर्ने सिफारिस गरिएका सेटिङहरू प्रस्तुत गर्दछौं।

लाइन नम्बर देखाउने

कोड वा टेक्स्ट सम्पादन गर्दा, लाइन नम्बर हुँदा धेरै सुविधाजनक हुन्छ।
set number

स्यान्ट्याक्स हाइलाइट सक्रिय गर्ने

प्रोग्रामिङ आदिमा कोडलाई स्पष्ट देखाउन, व्याकरण अनुसार रङ्ग लगाउने काम गरिन्छ।
syntax on

इन्डेन्ट सेटिङ समायोजन गर्ने

इन्डेन्ट चौडाइलाई ४ स्पेसमा एकरूप गर्ने सेटिङ हो। देखावट सफा हुन्छ, र कोडको पढ्न सकिनेता बढ्छ।
set tabstop=4
set shiftwidth=4
set expandtab

खोज्दा ठूलो-सानो अक्षर बेवास्ता गर्ने

खोज सुविधा प्रयोग गर्दा, ठूलो-सानो अक्षर फरक नगरी हिट गर्ने सेटिङ हो।
set ignorecase
set smartcase
ignorecase ले सधैं ठूलो-सानो अक्षर बेवास्ता गर्छ, smartcase ले खोज शब्दमा ठूलो अक्षर समावेश भएको अवस्थामा मात्र फरक पार्ने स्मार्ट व्यवहार हुन्छ।

सेटिङको बचत र लागू गर्ने

.vimrc फाइलमा सेटिङ लेखेपछि, अवश्य बचत गरेर Vim लाई पुनः सुरु गरौं। सामान्यतया, Vim ले सुरु हुँदा .vimrc लाई पढ्छ, त्यसैले सम्पादकलाई एकपटक बन्द गरेर फेरि खोलेर सेटिङ प्रतिबिम्बित हुन्छ। यसबाहेक, Vim सुरु हुँदै गर्दा निम्न कमान्ड चलाएर, तुरुन्तै .vimrc लाई पुनः लोड पनि गर्न सकिन्छ।
:source ~/.vimrc
यसले, पुनः सुरु नगरी सेटिङ परिवर्तन लागू गर्न सकिन्छ, जसले सेटिङ परीक्षण गर्दा सुविधाजनक हुन्छ।

4. जापानी इनपुट वातावरणको निर्माण

जापानी इनपुट मेथड (IME) को स्थापना र सेटिङ

Vim मा जापानी भाषा इनपुट गर्नको लागि, Ubuntu मा जापानी इनपुट मेथड (IME) सही रूपमा स्थापित हुनु पर्छ। प्रतिनिधि IME हरूमा, “fcitx-mozc” र “ibus-mozc” छन्। यहाँ, सामान्यतया धेरै प्रयोग गरिने दुई विधिहरू प्रस्तुत गर्दछु।

fcitx-mozc स्थापना गर्ने

fcitx लाइटवेट छ र छिटो काम गर्दछ, धेरै Ubuntu प्रयोगकर्ताहरूले समर्थन गरेको IME फ्रेमवर्क हो। निम्न कमान्डहरूले fcitx र जापानी रूपान्तरण इन्जिन Mozc स्थापना गर्न सकिन्छ।
sudo apt update
sudo apt install fcitx-mozc
स्थापना पछि, प्रणाली सेटिङको “भाषा समर्थन” बाट किबोर्ड इनपुट प्रणालीलाई “fcitx” मा परिवर्तन गर्नुहोस्। त्यसपछि, पुन: लगइन गर्दा fcitx सक्रिय हुन्छ।

ibus-mozc स्थापना गर्ने

Ubuntu को मानक इनपुट प्रणाली IBus प्रयोग गर्दा, निम्न कमान्डले Mozc स्थापना गर्दछ।
sudo apt update
sudo apt install ibus-mozc
स्थापना पछि, प्रणाली सेटिङको “क्षेत्र र भाषा” बाट “इनपुट स्रोत थप्ने” मा “जापानी (Mozc)” छान्नुहोस् र थप्नुहोस् भने सेटिङ सम्पन्न हुन्छ।

Vim मा जापानी इनपुट सम्बन्धी सावधानीहरू

Vim मूलतः अंग्रेजी क्षेत्रका लागि विकसित भएको टुल हो, त्यसैले जापानी इनपुटमा केही सावधानी आवश्यक छ।

मोड अनुसार IME को व्यवहारको भिन्नता

Vim मा “नर्मल मोड” र “इन्सर्ट मोड” हुन्छन्। सामान्यतया, जापानी इनपुट आवश्यक इन्सर्ट मोड को समयमा मात्र हो। नर्मल मोडमा IME सक्रिय हुँदा अप्रत्याशित कमान्ड त्रुटि हुन सक्छ, त्यसैले आवश्यक अनुसार मोड अनुसार IME परिवर्तन गर्ने कुरामा सचेत हुनुहोस् भने कामको दक्षता बढ्छ।

Vim र IME को अनुकूलता समस्या

केही Ubuntu वातावरणहरूमा, Vim मा IME सामान्य रूपमा काम नगर्ने केसहरू रिपोर्ट गरिएका छन्। विशेष गरी टर्मिनल संस्करण Vim मा, वातावरण अनुसार जापानी रूपान्तरणका उम्मेदवार विण्डो सही रूपमा देखाइँदैनन्। त्यस्तो अवस्थामा, GUI संस्करण Vim (उदाहरण: gvim) प्रयोग गर्ने वा सेटिङको सूक्ष्म समायोजन (फन्ट सेटिङ वा एनकोडिङ सेटिङ) प्रयास गर्दा समाधान हुन सक्छ।

IME परिवर्तन सर्टकट सेटिङ

जापानी इनपुट र अंग्रेजी इनपुटलाई सहज रूपमा परिवर्तन गर्नको लागि, सर्टकट कुञ्जी सेटिङ गर्दा सुविधाजनक हुन्छ। उदाहरणका लागि fcitx प्रयोग गर्दा, निम्न चरणहरूले सेटिङ गर्न सकिन्छ।
  1. fcitx को सेटिङ स्क्रिन खोल्नुहोस्
  2. “ग्लोबल सेटिङ” ट्याब छान्नुहोस्
  3. “इनपुट मेथड अन/अफ परिवर्तन कुञ्जी” लाई मनपर्ने कुञ्जीमा सेट गर्नुहोस् (उदाहरण: हाफ-विड्थ/फुल-विड्थ कुञ्जी)
यसले Vim सहित सबै एप्लिकेसनहरूमा छिटो जापानी ⇔ अंग्रेजी परिवर्तन गर्न सकिन्छ।

5. भिम वातावरणलाई अझ आरामदायी बनाउनका लागि

सुविधाजनक प्लगइनहरूको परिचय

भिममा मानक सुविधाहरू मात्र भए पनि पर्याप्त रूपमा शक्तिशाली छ, तर प्लगइनहरूको उपयोग गरेर, अझ आरामदायी र कुशल वातावरण निर्माण गर्न सकिन्छ। यहाँ, उबुन्टुमा भिम प्रयोग गर्दा विशेष रूपमा सिफारिस गरिएका केही प्लगइनहरू परिचय गरिन्छ।

vim-airline

vim-airline ले भिमको स्टेटस लाइनलाई सुन्दर र जानकारीपूर्ण बनाउने प्लगइन हो। फाइल नाम, लाइन नम्बर, एनकोडिङ आदि एक नजरमा जाँच गर्न सकिन्छ, जसले कार्य कुशलता बढाउँछ। इन्स्टलेशन उदाहरण：
Plug 'vim-airline/vim-airline'
※ इन्स्टलेशन विधि सम्बन्धमा पछि उल्लेख गरिएको प्लगइन व्यवस्थापक अध्याय हेर्नुहोस्।

nerdtree

nerdtree ले भिम भित्र फाइल ट्री देखाउने प्लगइन हो। GUI सम्पादक जस्तै डाइरेक्टरी संरचना दृश्यात्मक रूपमा बुझ्दै फाइलहरू सञ्चालन गर्न सकिन्छ, जसले ठूलो परियोजनाहरू ह्यान्डल गर्दा अत्यन्त उपयोगी हुन्छ। इन्स्टलेशन उदाहरण：
Plug 'preservim/nerdtree'
NERDTree सुरु गर्न सामान्यतया निम्न कमान्ड प्रयोग गरिन्छ।
:NERDTreeToggle
यसले मात्र, साइडबारमा फाइल ट्री खोल्छ।

प्लगइन व्यवस्थापक (vim-plug) को स्थापना विधि

धेरै प्लगइनहरू व्यवस्थापन गर्न प्लगइन व्यवस्थापक स्थापना गर्दा सुविधाजनक हुन्छ। यहाँ, सरल र लोकप्रिय ‘vim-plug’ परिचय गरिन्छ।

vim-plug को स्थापना चरणहरू

  1. vim-plug डाउनलोड गरेर राख्नुहोस्।
curl -fLo ~/.vim/autoload/plug.vim --create-dirs   https://raw.githubusercontent.com/junegunn/vim-plug/master/plug.vim
  1. .vimrc मा प्लगइन सूची लेख्नुहोस्।
call plug#begin('~/.vim/plugged')

Plug 'vim-airline/vim-airline'
Plug 'preservim/nerdtree'

call plug#end()
  1. भिम सुरु गरेर, निम्न कमान्ड कार्यान्वयन गर्नुहोस्।
:PlugInstall
यसले, सेट गरिएका प्लगइनहरू स्वतः इन्स्टल हुन्छन्।

जापानी इनपुट गर्दा कर्सर मुभलाई आरामदायी बनाउने विधि

जापानी इनपुट गर्दा, कर्सरको मुभ भारी हुन सक्छ वा व्यवहार अस्थिर हुन सक्छ। यसलाई सुधार्ने विधिहरू केही अवस्थित छन्।

IME को स्वतः अन/अफ सेटिङ

भिमको मोड अनुसार IME लाई स्वतः अन/अफ गर्ने सेटिङ स्थापना गर्दा, गल्ती इनपुट रोक्न सकिन्छ र तनावरहित जापानी इनपुट सम्भव हुन्छ। उदाहरणका लागि, प्लगइन ‘fcitx.vim’ आदि प्रयोग गरेर यसलाई साकार गर्न सकिन्छ।

skkeleton को उपयोग (Neovim का लागि)

Neovim प्रयोगकर्ताहरूका लागि, हाल ध्यानाकर्षित ‘skkeleton’ भन्ने जापानी इनपुट प्लगइन प्रयोग गर्ने विधि पनि छ। यसले, भिम भित्र नेटिव रूपमा जापानी इनपुट नियन्त्रण गर्न सकिन्छ, जसले अत्यन्त आरामदायी सञ्चालन अनुभव दिन्छ।

6. समस्या निवारण

Vim सुरु हुँदैन, त्रुटि सन्देश देखाइन्छ जब

Vim स्थापना गरेपछि, सुरु गर्दा त्रुटि सन्देश देखाइन्छ वा सुरु नै हुँदैन। यस्ता समस्याहरूको अधिकांश यस्ता कारणहरूबाट उत्पन्न हुन्छन्।
  • स्थापना गर्दा निर्भर प्याकेजहरू सही रूपमा स्थापना भएनन्
  • .vimrc को सेटिङ फाइलमा वर्णन त्रुटि छ
  • अधिकारको समस्या भएर आवश्यक फाइलहरू पढ्न सकिँदैन

समाधान विधि

  1. पहिले, Vim आफैं सही रूपमा स्थापना भएको छ कि पुन: जाँच गर्नुहोस्।
vim --version
  1. स्थापनामा समस्या छ भने, एकपटक अनइन्स्टल गरेर पुन: स्थापना प्रयास गर्नुहोस्।
sudo apt remove vim
sudo apt install vim
  1. .vimrc मा समस्या छ भने, सेटिङ फाइललाई अस्थायी रूपमा बेवास्ता गरेर Vim सुरु गर्न सकिन्छ।
vim -u NONE
यसले सामान्य रूपमा सुरु भएमा, .vimrc को वर्णन सामग्री पुन: हेर्न आवश्यक छ।

जापानी इनपुट गर्न नसक्दा जाँच बुँदाहरू

Ubuntu मा जापानी इनपुट गर्दा, Vim लाई मात्र सीमित नगरी जापानी इनपुट गर्न नसक्ने समस्या उत्पन्न हुन सक्छ। विशेष गरी Vim मा, IME सँगको सहकार्य सामान्य रूपमा काम नगर्दा, निम्न बुँदाहरू जाँच गर्नुहोस्।
  • प्रयोग गरिएको IME (fcitx/ibus) सही रूपमा काम गरिरहेको छ कि
  • प्रणाली सेटिङमा जापानी इनपुट स्रोत सक्रिय छ कि
  • टर्मिनल सेटिङमा फन्ट वा एनकोडिङ उपयुक्त रूपमा सेट गरिएको छ कि
यदि टर्मिनल संस्करणको Vim मा काम नगरेमा, GUI संस्करणको Vim (gvim) को प्रयोग विचार गर्दा सुधार हुन सक्छ।

सेटिङ प्रतिबिम्बित नहुने अवस्थामा जाँच सूची

.vimrc मा सेटिङ लेखे पनि, Vim सुरु गर्दा परिवर्तन प्रतिबिम्बित नहुने कुरा हुन सक्छ। यस अवस्थामा, निम्न बुँदाहरू क्रममा जाँच गर्नुहोस्।
  1. .vimrc फाइल सही स्थान (होम डाइरेक्टरी मुनि) मा अवस्थित छ कि
  • पाथ जाँच गर्नुहोस्: ~/.vimrc
  1. फाइल नाम सही छ कि
  • ठूलो सानो अक्षर गलत छैन (उदाहरण: .Vimrc होइन, .vimrc)
  1. वर्णन त्रुटि छैन कि
  • Vim को कमान्ड एक अक्षर फरक भए पनि अमान्य हुन्छ, त्यसैले स्पेल त्रुटि वा लेखन त्रुटिमा ध्यान दिनुहोस्।
  1. फाइल बचत पछि, Vim पुन: सुरु गरिएको छ कि
  • वा, निम्न कमान्डले तुरुन्त प्रतिबिम्बित पनि गर्न सकिन्छ।
:source ~/.vimrc
यी जाँच गरेमा, सेटिङ प्रतिबिम्बित समस्याको अधिकांश समाधान हुन सक्छ।

7. सारांश

Ubuntu मा Vim प्रयोग सुरु गर्नेसम्मको प्रक्रिया

यहाँसम्म, Ubuntu मा Vim को स्थापना विधिबाट, आधारभूत सेटिङ, जापानी इनपुटको वातावरण निर्माण, थप आरामदायी प्रयोगका लागि प्लगइन परिचय र समस्या निवारणसम्मलाई क्रमशः व्याख्या गरिएको छ। संक्षेपमा बुँदाहरू समीक्षा गर्दा, निम्न जस्ता चरणहरूबाट Vim प्रयोग सुरु गर्न सकिन्छ।
  1. टर्मिनल वा Ubuntu Software बाट Vim स्थापना गर्नुहोस्
  2. .vimrc फाइल सिर्जना गर्नुहोस् र लाइन नम्बर प्रदर्शन वा सिन्ट्याक्स हाइलाइट जस्ता आधारभूत सेटिङहरू गर्नुहोस्
  3. fcitx-mozc वा ibus-mozc परिचय गर्नुहोस् र जापानी इनपुट वातावरण तयार गर्नुहोस्
  4. vim-airline वा nerdtree जस्ता प्लगइनहरू परिचय गरेर कार्य दक्षता बढाउनुहोस्
  5. सुरु गर्दा त्रुटि वा जापानी इनपुट समस्या भएमा, कारणहरूलाई क्रमशः जाँचेर समाधान गर्नुहोस्
यो प्रक्रिया पालन गर्दा, नौसिखिया व्यक्तिहरूले पनि Ubuntu मा Vim लाई आरामदायी रूपमा प्रयोग गर्न सक्नेछन्।

अर्को चरण: Vim को थप उपयोगतर्फ

यो पटक प्रस्तुत गरिएको यो Vim को ‘पहिलो कदम’ मात्र हो। Vim ले, अनुकूलन क्षमता र कार्यहरूको गहिराइका कारण, जति सिकिन्छ त्यति नै आफ्नो मनपर्ने सम्पादकमा विकसित गर्न सकिन्छ। अर्को चरणको रूपमा, निम्न जस्ता विषयहरूमा पनि चुनौती लिनु राम्रो हुनेछ।
  • Vim स्क्रिप्ट (VimL) प्रयोग गरेर स्वचालित सेटिङ
  • LSP (Language Server Protocol) प्रयोग गरेर उन्नत प्रोग्रामिङ सहयोग वातावरण निर्माण
  • Neovim तर्फ स्थानान्तरण र विस्तार कार्यहरूको उपयोग
  • जापानी र अंग्रेजी बीच स्वतन्त्र रूपमा स्विच गर्दै लेखन अनुकूलन
आफ्नै उत्कृष्ट सम्पादक वातावरण निर्माण गर्ने आनन्दलाई, कृपया अनुभव गर्नुहोस्।
侍エンジニア塾