目次
- 1 १. परिचय
- 2 २. स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन विधि
- 3 ३. कुनै विशेष प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्ने तरिका
- 4 4. स्थापित प्याकेजहरूको विस्तृत जानकारी प्रदर्शित गर्ने विधि
- 5 5. स्थापित प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्ने विधि
- 6 6. सारांश
- 7 7. FAQ
- 8 सारांश
१. परिचय
Ubuntu धेरै विकासकर्ता र इन्जिनियरहरूका लागि विश्वसनीय लिनक्स वितरण हो। यसको प्रयोग गर्दा गर्दा, प्रणालीमा कुन प्याकेजहरू स्थापित छन् भनेर जाँच्न चाहिने अवस्थाहरू सामना गर्न सक्नुहुन्छ। उदाहरणका लागि, कुनै विशेष प्याकेज सही रूपमा स्थापित छ कि छैन भनेर जाँच्न वा अनावश्यक प्याकेजहरू पहिचान गरेर हटाउन यो जानकारी उपयोगी हुन्छ। यो लेखमा, Ubuntu मा स्थापित प्याकेजहरू जाँच्नका लागि चरणहरू विस्तारमा व्याख्या गर्दछौं। शुरुआतीदेखि मध्यवर्ती प्रयोगकर्ताहरूका लागि उपयोगी व्यावहारिक विधिहरू प्रस्तुत गर्दछौं, त्यसैले कृपया अन्त्यसम्म पढ्नुहोस्।२. स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन विधि
Ubuntu मा, स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्नका लागि केही विधिहरू छन्। यहाँ, सबैभन्दा सामान्यतया प्रयोग गरिने विधिहरू तीनवटा प्रस्तुत गर्दछौं। प्रत्येक विधि उद्देश्य वा रुचिअनुसार प्रयोग गर्न सकिन्छ।apt कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
apt
Ubuntu मा सामान्यतया प्रयोग गरिने प्याकेज व्यवस्थापन कमान्डहरू मध्ये एक हो। स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन गर्नका लागि, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।apt list --installed
कमान्डको व्याख्या
apt list
: प्रणालीभित्रका प्याकेज सूचनाहरू सूचीबद्ध रूपमा प्रदर्शन गर्दछ।--installed
: स्थापित प्याकेजहरू मात्र प्रदर्शन गर्ने विकल्प हो।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
कमान्ड कार्यान्वयन गर्दा, निम्नानुसार स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन हुन्छ।accountsservice/now 0.6.55-0ubuntu12 amd64 [स्थापित, स्वचालित]
acl/now 2.2.53-10 amd64 [स्थापित]
dpkg कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
dpkg
Debian प्याकेजहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा व्यवस्थापन गर्ने निम्न स्तरको कमान्ड हो। निम्न कमान्ड प्रयोग गर्दा, स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्न सकिन्छ।dpkg-query -l
कमान्डको व्याख्या
dpkg-query
: dpkg डाटाबेसलाई क्वेरी गरेर प्याकेज सूचना प्राप्त गर्दछ।-l
: स्थापित सबै प्याकेजहरू सूचीबद्ध रूपमा प्रदर्शन गर्दछ।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
कमान्डको कार्यान्वयन परिणाम निम्नानुसार हुन्छ।ii accountsservice 0.6.55-0ubuntu12 amd64 query and manipulate user account information
ii acl 2.2.53-10 amd64 access control list utilities
यहाँ, ii
ले प्याकेज सामान्य रूपमा स्थापित भएको संकेत गर्दछ।snap कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
snap
Ubuntu मा नयाँ रूपको प्याकेज व्यवस्थापन प्रणाली हो। Snap मा स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्नका लागि, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।snap list
कमान्डको व्याख्या
snap list
: प्रणालीमा स्थापित Snap प्याकेजहरू सूचीबद्ध रूपमा प्रदर्शन गर्दछ।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
Snap का स्थापित प्याकेजहरू सूचीमा प्रदर्शन हुन्छन्।Name Version Rev Tracking Publisher Notes
core 16-2.58 12834 latest/stable canonical✓ core
यो कमान्ड Snap मा स्थापित प्याकेजहरूको संस्करण वा रिभिजन सूचना जाँच गर्नका लागि सुविधाजनक छ।सारांश
apt list --installed
: सजिलै स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्न चाहनुहुन्छ भने सुविधाजनक छ।dpkg-query -l
: थप विस्तृत सूचना जाँच गर्न चाहनुहुन्छ भने उपयुक्त छ।snap list
: Snap मा स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्न चाहनुहुन्छ भने प्रयोग गर्नुहोस्।
३. कुनै विशेष प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्ने तरिका
उबुन्टुमा, कुनै विशेष प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्नका लागि धेरै प्रभावकारी तरिकाहरू छन्। यहाँ,apt
कमान्ड वा dpkg
कमान्ड प्रयोग गरेर जाँच्ने तरिकालाई विस्तृत रूपमा व्याख्या गर्दछौं।apt कमान्ड प्रयोग गरेर जाँच्ने
apt
कमान्ड प्रयोग गर्दा, स्थापित प्याकेजहरूको सूचीबाट विशेष प्याकेजलाई सजिलै खोज्न सकिन्छ।कमान्ड उदाहरण
तलको जस्तैgrep
सँग जोडेर, विशेष प्याकेज जाँच्न सकिन्छ।apt list --installed | grep प्याकेजनाम
कार्यान्वयन उदाहरण
उदाहरणका लागि,curl
नामक प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्न चाहनुहुन्छ भने, निम्नानुसार 입력 गर्नुहोस्।apt list --installed | grep curl
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
curl/now 7.68.0-1ubuntu2.6 amd64 [स्थापित]
यो परिणामबाट, curl
स्थापित भएको थाहा हुन्छ।dpkg कमान्ड प्रयोग गरेर जाँच्ने
dpkg
कमान्ड पनि विशेष प्याकेजको स्थापना स्थिति जाँच्नका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ।कमान्ड उदाहरण
निम्न कमान्ड चलाउँदा, निर्दिष्ट प्याकेज नाम समावेश स्थापित प्रविष्टिहरू देखाउँछ।dpkg-query -l | grep प्याकेजनाम
कार्यान्वयन उदाहरण
उदाहरणका लागि,git
नामक प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्नका लागि, निम्नानुसार 입력 गर्नुहोस्।dpkg-query -l | grep git
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
ii git 1:2.25.1-1ubuntu3.2 amd64 fast, scalable, distributed revision control system
यहाँ, ii
ले त्यो प्याकेज सामान्य रूपमा स्थापित भएको संकेत गर्दछ।Snap प्याकेज जाँच्ने तरिका
यदि Snap प्याकेजको रूपमा स्थापित छ भने,snap
कमान्ड प्रयोग गरेर जाँच्न सकिन्छ।कमान्ड उदाहरण
snap list | grep प्याकेजनाम
कार्यान्वयन उदाहरण
chromium
नामक Snap प्याकेज स्थापित भएको छ कि छैन जाँच्ने अवस्थामा, निम्न कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।snap list | grep chromium
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
chromium 97.0.4692.99 1892 latest/stable canonical✓ -
यो परिणामबाट, chromium
Snap प्याकेजको रूपमा स्थापित भएको थाहा हुन्छ।सारांश
apt list --installed | grep प्याकेजनाम
: सरल र प्रयोग गर्न सजिलो तरिका।dpkg-query -l | grep प्याकेजनाम
: थप विस्तृत जानकारी जाँच्न सम्भव।snap list | grep प्याकेजनाम
: Snap प्याकेज जाँच्न विशेष।
4. स्थापित प्याकेजहरूको विस्तृत जानकारी प्रदर्शित गर्ने विधि
स्थापित प्याकेजहरूले कस्ता कार्यहरू गर्दछन्, निर्भरता वा संस्करण जानकारी आदि, विस्तृत जानकारी जाँच्न चाहनुहुन्छ भने। Ubuntu मा, निम्न कमान्डहरू प्रयोग गरेर प्याकेजको विवरण प्राप्त गर्न सकिन्छ।apt show कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
apt show
कमान्ड विशेष प्याकेजको बारेमा विस्तृत जानकारी प्रदर्शित गर्न प्रयोग गरिन्छ।कमान्ड उदाहरण
apt show प्याकेज नाम
कार्यान्वयन उदाहरण
उदाहरणका लागि,curl
प्याकेजको विस्तृत जानकारी जाँच्न चाहनुहुन्छ भने, निम्नानुसार 입력 गर्नुहोस्।apt show curl
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
निम्नानुसार विस्तृत जानकारी प्रदर्शित हुन्छ।Package: curl
Version: 7.68.0-1ubuntu2.6
Priority: optional
Section: web
Maintainer: Ubuntu Developers <ubuntu-devel-discuss@lists.ubuntu.com>
Description: command line tool for transferring data with URL syntax
This is a command line tool and library for transferring data with URLs.
मुख्य जानकारीको सामग्री
- Package: प्याकेज नाम।
- Version: प्याकेजको संस्करण।
- Section: प्याकेजले सम्बन्धित श्रेणी (उदाहरण: web, utils)।
- Maintainer: प्याकेजको प्रशासक जानकारी।
- Description: प्याकेजको सारांश।
dpkg कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
dpkg
कमान्ड प्रयोग गरेर विशेष प्याकेज जानकारी जाँच्न पनि सम्भव छ।कमान्ड उदाहरण
dpkg -s प्याकेज नाम
कार्यान्वयन उदाहरण
निम्नानुसारgit
प्याकेजको विवरण प्रदर्शित गर्ने उदाहरण लिनुहोस्।dpkg -s git
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
Package: git
Status: install ok installed
Priority: optional
Section: vcs
Maintainer: Ubuntu Developers <ubuntu-devel-discuss@lists.ubuntu.com>
Description: fast, scalable, distributed revision control system
Git is a fast, scalable, distributed revision control system with an
unusually rich command set that provides both high-level operations
and full access to internals.
यो कमान्डले पनि प्याकेजको अवस्था वा सारांश प्रदर्शित गर्दछ।प्रयोग उदाहरण: निर्भरता जाँच
प्याकेजको निर्भरता जाँच्न चाहनुहुन्छ भने पनिapt show
कमान्ड सुविधाजनक छ। उदाहरणका लागि, curl
प्याकेजको निर्भरता जाँच्न apt show curl
प्रयोग गर्नुहोस्।apt show curl
परिणाममा निम्नानुसार निर्भरता जानकारी प्रदर्शित हुन्छ।Depends: libc6 (>= 2.17), libcurl4 (>= 7.68.0-1ubuntu2.6)
यसबाट विशेष प्याकेजलाई सही रूपमा कार्य गर्न आवश्यक अन्य प्याकेजहरू जाँच्न सकिन्छ।सारांश
apt show प्याकेज नाम
: प्याकेजको विस्तृत जानकारी वा निर्भरता जाँच्न सुविधाजनक छ।dpkg -s प्याकेज नाम
: थप संक्षिप्त विस्तृत जानकारी जाँच्न प्रयोग गरिन्छ।
5. स्थापित प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्ने विधि
यदि तपाईंले प्रणालीमा हाल स्थापित गरिएका प्याकेजहरूको कुल सङ्ख्या जाँच्न चाहनुहुन्छ भने, Ubuntu मा निम्न कमान्डहरू प्रयोग गरेर सजिलै जाँच गर्न सकिन्छ। यो जानकारीले प्रणालीको आकार र अवस्थालाई बुझ्न मद्दत गर्छ।apt कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
apt list
कमान्डमा पाइप (|
) र wc -l
लाई जोडेर चलाउँदा स्थापित प्याकेजहरूको सङ्ख्या प्राप्त गर्न सकिन्छ।कमान्ड उदाहरण
apt list --installed | wc -l
कमान्डको व्याख्या
apt list --installed
: स्थापित प्याकेजहरूको सूची देखाउँछ।wc -l
: लाइनहरूको सङ्ख्या गणना गरेर सूचीमा समावेश प्रविष्टिहरूको कुल सङ्ख्या फर्काउँछ।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
543
माथि जस्तै, स्थापित प्याकेजहरूको कुल सङ्ख्या देखाइन्छ। यो उदाहरणमा, प्रणालीमा ५४३ वटा प्याकेजहरू स्थापित छन् भन्ने थाहा हुन्छ।dpkg कमान्ड प्रयोग गर्ने विधि
dpkg-query
प्रयोग गरेर स्थापित प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्न पनि सम्भव छ।कमान्ड उदाहरण
dpkg-query -l | grep '^ii' | wc -l
कमान्डको व्याख्या
dpkg-query -l
: स्थापित प्याकेजहरूको सूची देखाउँछ।grep '^ii'
: स्थापित प्याकेजहरू (अवस्थाii
) मात्र फिल्टर गर्छ।wc -l
: फिल्टर गरिएका प्रविष्टिहरूको लाइनहरूको सङ्ख्या गणना गर्छ।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
487
यो परिणाममा, ४८७ वटा प्याकेजहरू स्थापित छन् भन्ने पुष्टि गर्न सकिन्छ।Snap प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्ने विधि
Snap मा स्थापित प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्नsnap list
कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।कमान्ड उदाहरण
snap list | wc -l
कमान्डको व्याख्या
snap list
: Snap मा स्थापित सबै प्याकेजहरूको सूची देखाउँछ।wc -l
: सूचीको लाइनहरूको सङ्ख्या गणना गर्छ।
कार्यान्वयन परिणामको उदाहरण
12
यो परिणाममा, Snap मा १२ वटा प्याकेजहरू स्थापित छन् भन्ने थाहा हुन्छ।सावधानी
snap list
को आउटपुटमा हेडर लाइन समावेश हुन्छ, त्यसैले सटीक सङ्ख्या प्राप्त गर्न १ घटाउनु पर्छ। उदाहरणका लागि:snap list | tail -n +2 | wc -l
सारांश
- apt कमान्ड:
apt list --installed | wc -l
ले सजिलै कुल सङ्ख्या जाँच्न सकिन्छ। - dpkg कमान्ड:
dpkg-query -l | grep '^ii' | wc -l
ले विस्तृत गणना सम्भव छ। - Snap प्याकेज:
snap list
ले Snap विशेष प्याकेजहरूको सङ्ख्या जाँच्न सकिन्छ।
6. सारांश
यो लेखमा, Ubuntu मा स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्नका लागि विभिन्न विधिहरूको बारेमा व्याख्या गरिएको छ। प्रत्येक विधिमा विशेषताहरू छन्, र उद्देश्य वा प्रयोगको अवस्थाको अनुसार तिनीहरूलाई फरक-फरक प्रयोग गर्न सकिन्छ।यो लेखमा प्रस्तुत गरिएका विधिहरू
- स्थापित प्याकेजहरूको सूची प्रदर्शन
apt list --installed
वाdpkg-query -l
प्रयोग गरेर, सबै स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्ने विधिको व्याख्या गरिएको छ।- Snap प्याकेजहरूको लागि,
snap list
प्रयोग गर्नुहोस्।
- विशिष्ट प्याकेजको जाँच
grep
कमान्डलाई संयोजन गरेर, विशिष्ट प्याकेज स्थापित छ कि छैन भन्ने कुरा छिटो जाँच गर्ने विधिको व्याख्या गरिएको छ।
- विस्तृत जानकारी प्राप्त गर्ने
apt show
वाdpkg -s
प्रयोग गरेर, प्याकेजको निर्भरता वा संस्करण जानकारी आदि जाँच गर्ने विधि प्रस्तुत गरिएको छ।
- प्याकेजहरूको संख्याको जाँच
- प्रणालीमा स्थापित प्याकेजहरूको कुल संख्यालाई बुझ्नका लागि कमान्ड (जस्तै
wc -l
प्रयोग) को बारेमा व्याख्या गरिएको छ।
कुन विधि छान्ने?
- सुरुकर्ताहरूको लागि:
साधारण
apt
कमान्ड (उदाहरण:apt list --installed
) प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ। - विस्तृत जानकारी आवश्यक भएमा:
dpkg
कमान्ड वाapt show
प्रयोग गरेर, थप जानकारी प्राप्त गर्न सकिन्छ। - Snap प्याकेजहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्दा:
Snap को लागि विशेष
snap list
प्रयोग गरेर जाँच गर्नुहोस्।
अन्तमा
Ubuntu मा प्याकेज व्यवस्थापनलाई कुशलतापूर्वक गर्नका लागि, यी आधारभूत कमान्डहरूको प्रयोग विधि सिक्नु महत्वपूर्ण छ। लेखमा प्रस्तुत गरिएका प्रविधिहरूलाई प्रयोग गरेर, प्रणालीको अवस्थालाई उपयुक्त रूपमा व्यवस्थापन गर्नुहोस् र समस्या समाधानमा सहयोग लिनुहोस्।
7. FAQ
यहाँ, Ubuntu मा स्थापित प्याकेजहरू जाँच गर्दा, प्रायः सोधिने प्रश्नहरू र तिनका उत्तरहरू संकलित छन्। शुरुआती देखि मध्यवर्ती प्रयोगकर्ताहरूले सजिलै शंका गर्ने बुँदाहरू व्याख्या गर्दछ।Q1: apt
र dpkg
को भिन्नता के हो?
A: apt
Ubuntu वा Debian-आधारित Linux मा सामान्यतया प्रयोग हुने प्याकेज व्यवस्थापन कमान्ड हो, जसले प्याकेजहरूको स्थापना, हटाउने, अपडेट आदि कार्यहरूलाई सरल बनाउने उच्च-स्तरीय उपकरण हो। अर्कोतर्फ, dpkg
कम-स्तरीय कमान्ड हो जसले स्थापित प्याकेजहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा सञ्चालन गर्न प्रयोग गरिन्छ। सामान्यतया, apt
ले dpkg
लाई आन्तरिक रूपमा प्रयोग गर्दछ। मुख्य भिन्नताहरू:apt
: रिपोजिटरी प्रयोग गरेर प्याकेजहरू डाउनलोड र स्थापना गर्दछ।dpkg
: स्थानीयमा रहेका Debian प्याकेज फाइलहरू (.deb) लाई प्रत्यक्ष व्यवस्थापन गर्दछ।
Q2: Snap प्याकेज भनेको के हो?
A: Snap Ubuntu ले प्रदान गर्ने नयाँ प्याकेज व्यवस्थापन प्रणाली हो। परम्परागत Debian प्याकेजहरू (apt
वा dpkg
द्वारा व्यवस्थित) भन्दा फरक, Snap ले निर्भरताहरूलाई व्यक्तिगत रूपमा बन्डल गर्दछ र प्रणालीहरूबीच सजिलै स्थानान्तरण योग्य प्याकेज ढाँचा हो। विशेष गरी निम्न विशेषताहरू छन्।- फाइदाहरू: निर्भरता द्वन्द्व रोक्छ र नवीनतम संस्करणका एपहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ।
- बेफाइदाहरू: प्याकेज आकार ठूलो हुन सक्छ।
snap list
वा snap install
जस्ता कमान्डहरू प्रयोग गर्नुहोस्।Q3: कुनै विशेष प्याकेज स्थापित छ कि छैन जाँच गर्ने सबैभन्दा सजिलो तरिका के हो?
A: निम्नानुसार,apt
कमान्ड प्रयोग गर्दा सबैभन्दा सजिलो हुन्छ।apt list --installed | grep प्याकेजनाम
उदाहरणका लागि, curl
स्थापित छ कि छैन जाँच गर्न:apt list --installed | grep curl
यसले प्याकेजनाम सूचीमा देखाइएमा, स्थापित भएको पुष्टि हुन्छ।Q4: कमान्डले काम नगरेमा, के गर्ने?
A: निम्न चरणहरूबाट समस्या निवारण गर्नुहोस्।- कमान्डको टाइपिङ गल्ती जाँच गर्नुहोस्: 입력 गरिएको कमान्डमा स्पेलिङ गल्ती छ कि छैन जाँच गर्नुहोस्।
- अधिकार जाँच गर्नुहोस्: केही कमान्डहरूमा
sudo
आवश्यक हुन्छ। त्रुटि आएमा,sudo
थपेर पुन: चलाउनुहोस्।
sudo apt list --installed
- प्याकेज व्यवस्थापक अपडेट गर्नुहोस्: प्याकेज सूची पुरानो भएमा, निम्न कमान्ड चलाउनुहोस्।
sudo apt update
- प्रणाली लग जाँच गर्नुहोस्:
/var/log/syslog
वाjournalctl
जाँच गरेर विस्तृत त्रुटि जानकारी खोज्नुहोस्।
Q5: स्थापित प्याकेज हटाउन कसरी गर्ने?
A:apt remove
वा apt purge
कमान्ड प्रयोग गर्नुहोस्।apt remove प्याकेजनाम
: प्याकेज हटाउँछ तर सेटिङ फाइलहरू राखिन्छन्।apt purge प्याकेजनाम
: प्याकेज र यसका सेटिङ फाइलहरूलाई पूर्ण रूपमा हटाउँछ।
curl
हटाउन:sudo apt remove curl
सेटिङ फाइलहरू पनि हटाउन:sudo apt purge curl
Q6: स्थापित प्याकेजहरूको सूची फाइलमा बचत गर्न सकिन्छ?
A: हो, निम्न कमान्डले सूची फाइलमा बचत गर्न सकिन्छ।apt list --installed > installed_packages.txt
यसले installed_packages.txt
नामक फाइलमा स्थापित प्याकेजहरूको सूची बचत गर्दछ। बचत गरिएको फाइललाई अन्य प्रणालीमा प्रयोग गर्दा, apt install
सँग जोडेर पुन: स्थापना गर्न सकिन्छ।