Ubuntu ले Linux वितरणहरू मध्ये विशेष रूपमा लोकप्रियता प्राप्त गरेको छ, र शुरुआतीदेखि उन्नत प्रयोगकर्ताहरू सम्मका व्यापक प्रयोगकर्ताहरूले यसको प्रयोग गर्छन्। तर, Ubuntu स्थापना गर्न लाग्दा, “Desktop संस्करण” र “Server संस्करण” भन्ने दुई विकल्पहरू छन् भन्ने कुरा थाहा पाउँदा, “कुन छान्ने?” भन्नेमा अलमल हुनेहरू कम छैनन्। विशेष गरी, Linux लाई पहिलो पटक प्रयोग गर्नेहरू वा घरेलु सर्भर वा विकासका लागि Ubuntu प्रयोग गर्न चाहनेहरूका लागि, कुन संस्करण आफ्नो उद्देश्यसँग मेल खान्छ भन्ने निर्णय गर्न गाह्रो हुन्छ। यो लेखमा, “Ubuntu Server र Desktop को भिन्नता” लाई सरल रूपमा व्याख्या गर्दै, तिनीहरूको विशेषताहरू, प्रयोगहरू, कस्ता मानिसहरूका लागि उपयुक्त छ भन्ने कुराहरू विस्तृत रूपमा प्रस्तुत गर्दैछौं। साथै, पछिल्लो भागमा “कुन छान्ने?” सम्बन्धी ठोस निर्देशनहरू र सामान्य प्रश्नहरूका उत्तरहरू पनि समावेश छन्। “Ubuntu मा रुचि छ तर कुन संस्करण प्रयोग गर्ने भन्नेमा अलमल छ” भन्नेहरू, कृपया अन्त्यसम्म हेर्नुहोस्। यो लेख पढेपछि, आफ्नो लागि उपयुक्त Ubuntu छनोट गर्ने तरिका अवश्य देखिनेछ।
2. Ubuntu Desktop के हो? विशेषताहरू र उपयुक्त व्यक्तिहरूको व्याख्या
Ubuntu Desktop ले डेस्कटप पीसीको लागि डिजाइन गरिएको Ubuntu को संस्करण हो। Linux नयाँ प्रयोगकर्ताहरूको लागि पनि सजिलो छ, Windows वा macOS को विकल्पको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, त्यसैले व्यापक प्रयोगकर्ता तहबाट समर्थन प्राप्त गर्दछ। यहाँ, Ubuntu Desktop को मुख्य प्रयोगहरू, विशेषताहरू, र कस्ता व्यक्तिहरूको लागि उपयुक्त छ भन्ने व्याख्या गर्दछौं।
मुख्य प्रयोगहरू
Ubuntu Desktop ले दैनिक कम्प्युटर कार्यहरूको लागि व्यापक रूपमा समर्थन गर्ने OS हो। निम्न जस्ता दृश्यहरूमा प्रयोग गरिन्छ।
वेब ब्राउजिङ (Firefox जस्ता ब्राउजरहरू प्रयोग गर्दै)
दस्तावेज़ तयारी वा स्प्रेडसिट (LibreOffice पूर्व-स्थापित छ)
भिडियो र संगीतको पुनरावृत्ति (VLC जस्ता मिडिया प्लेयरहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ)
ईमेलको प्रेषण र प्राप्ति (Thunderbird आदि)
प्रोग्रामिङ सिकाइ वा विकास प्रयोगहरू (Python, C, Java आदि विभिन्न विकास वातावरणहरू उपलब्ध छन्)
यी प्रयोगहरू Windows वा macOS सँग लगभग समान रूपमा प्राप्त गर्न सकिन्छ, त्यसैले Linux नयाँ प्रयोगकर्ताहरूको लागि पहिलो OS को रूपमा धेरै लोकप्रिय छ।
मुख्य विशेषताहरू
Ubuntu Desktop को सबैभन्दा ठूलो विशेषता GUI (ग्राफिकल युजर इन्टरफेस) लाई समावेश गरेको कुरा हो। यसले कमान्ड लाइनमा अभ्यस्त नभएका प्रयोगकर्ताहरूलाई पनि माउस सञ्चालन वा विन्डो-आधारित सञ्चालनबाट सहज रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। अन्यमा निम्न जस्ता विशेषताहरू छन्:
सहज सञ्चालन GNOME भन्ने डेस्कटप वातावरण अपनाइएको छ, जसले सरल र प्रयोग गर्न सजिलो UI प्रदान गर्दछ।
समृद्ध एप्लिकेसनहरू Ubuntu सफ्टवेयर सेन्टर मार्फत विभिन्न निःशुल्क एप्लाईन्सहरूलाई सजिलै स्थापना गर्न सकिन्छ।
जापानी भाषा समर्थनको सजिलोपन स्थापनाको समयमा “जापानी” छनोट गरे मात्र, जापानी इनपुट वा मेनु प्रदर्शन सजिलै सेट गर्न सकिन्छ।
सुरक्षा र स्थिरता नियमित अपडेटहरू छन्, भाइरस सुरक्षा सफ्टवेयर राख्नु नपर्ने भए पनि उच्च सुरक्षित हुनु आकर्षक छ।
उपयुक्त व्यक्ति
Ubuntu Desktop निम्न जस्ता प्रयोगकर्ताहरूलाई विशेष रूपमा सिफारिस गरिन्छ।
Linux लाई पहिलो पटक प्रयोग गर्ने नयाँ प्रयोगकर्ता
Windows वा macOS को सट्टामा प्रयोग गर्न चाहने व्यक्ति
दैनिक कम्प्युटर कार्यहरूलाई सहज रूपमा सम्पन्न गर्न चाहने व्यक्ति
Linux लाई विकास वातावरणको रूपमा प्रयोग गर्न चाहने प्रोग्रामरहरू वा विद्यार्थीहरू
GUI सञ्चालनलाई महत्व दिने प्रयोगकर्ता
3. Ubuntu Server के हो? नौसिकहरूलाई प्रयोग र विशेषताहरूको परिचय
Ubuntu Server ले, यसको नाम अनुसार, सर्भर प्रयोगका लागि विशेष रूपमा डिजाइन गरिएको Ubuntu को संस्करण हो। सामान्य कम्प्युटर सञ्चालनलाई ध्यानमा राखेर बनाइएको Ubuntu Desktop भन्दा फरक छ, यसमा GUI समावेश छैन, र कमान्ड लाइन (CLI) आधारित सञ्चालनलाई पूर्वानुमान गरेको डिजाइन छ। हल्का तौल र उच्च स्थिरताको गर्व गर्दछ, र कम्पनीहरू र विकास स्थलहरूमा पनि व्यापक रूपमा अपनाइएको छ।
मुख्य प्रयोगहरू
Ubuntu Server लाई विभिन्न सर्भर वातावरणहरूमा उपयोग गरिन्छ। निम्न जस्ता अवस्थाहरूमा विशेष रूपमा यसले शक्ति प्रदर्शन गर्दछ।
वेब सर्भर (Apache, Nginx आदि)
डाटाबेस सर्भर (MySQL, PostgreSQL आदि)
फाइल सर्भर (Samba, NFS आदि)
इमेल सर्भर (Postfix, Dovecot आदि)
भर्चुअलाइजेसन·क्लाउड वातावरण (KVM, LXD, OpenStack आदि)
VPN·रिमोट कनेक्सन वातावरणको निर्माण
यसरी, Ubuntu Server ‘सेवा प्रदान गर्ने पक्ष’ को रूपमा उपयोगलाई पूर्वानुमान गरेको प्रणाली निर्माणका लागि उपयुक्त छ, घरेलु सर्भरबाट कम्पनीको पूर्ण पूर्वाधार सञ्चालनसम्म व्यापक रूपमा समर्थन गर्दछ।
मुख्य विशेषताहरू
Ubuntu Server को विशेषता GUI नभएको कुराबाट प्राप्त हुने हल्का तौल र लचकता मा छ। प्रतिनिधि बुँदाहरूलाई निम्नमा सारांशित गर्दछु।
GUI नहुनु = स्रोत खपत कम डिफल्ट रूपमा ग्राफिकल वातावरण समावेश छैन, त्यसैले CPU वा मेमोरीको प्रयोगलाई न्यूनतममा दबाउन सम्भव छ। यसबाट, प्रोसेसिङ क्षमतालाई अधिकतम उपयोग गरेको सर्भर सञ्चालन सम्भव हुन्छ।
सुरक्षा र स्थिरतालाई महत्व दिइएको Ubuntu Server लाई लामो अवधिको समर्थन (LTS संस्करणमा अधिकतम ५ वर्ष) र सर्भरका लागि अनुकूलित सुरक्षा अपडेटहरू प्रदान गरिन्छ, र स्थिर सञ्चालन आवश्यक पर्ने वातावरणमा पनि सुरक्षित रूपमा उपयोग गर्न सकिन्छ।
कमान्ड लाइन सञ्चालन पूर्वानुमान GUI बिना नै, Linux को ज्ञान वा CLI कौशल आवश्यक पर्छ, तर त्यसैले लचकता र सञ्चालनको दक्षता बढ्छ। स्क्रिप्टिङ वा स्वचालन पनि सजिलो छ।
आवश्यक न्यूनतम कन्फिगरेसनमा स्थापना गर्न सकिन्छ अनावश्यक सफ्टवेयरहरू सुरुदेखि नै समावेश छैनन्, त्यसैले आफ्नो उद्देश्य अनुसार आवश्यक प्याकेजहरू मात्र थपेर न्यूनतम सञ्चालन सम्भव छ।
उपयुक्त व्यक्ति
Ubuntu Server निम्न जस्ता प्रयोगकर्ताहरूलाई उपयुक्त छ।
सर्भर निर्माण·सञ्चालनमा रुचि राख्ने इन्जिनियर·प्राविधिक
स्रोत सीमित वातावरणमा दक्ष रूपमा सञ्चालन गर्न चाहने व्यक्ति
कमान्ड लाइन सञ्चालनमा अभ्यस्त, वा सिक्ने इच्छा भएको व्यक्ति
घरमा वेब सर्भर वा VPN वातावरण निर्माण गर्न चाहने व्यक्ति
क्लाउड सेवा वा भर्चुअलाइजेसन वातावरणमा Ubuntu प्रयोग गर्न चाहने व्यक्ति
नौसिकहरूले पनि सिक्ने इच्छा भएमा ह्यान्डल गर्न सकिन्छ, तर आधारभूत Linux कमान्डहरूको ज्ञान भएमा सहज रूपमा उपयोग गर्न सकिन्छ।
4. Ubuntu Desktop र Server को भिन्नता तुलना तालिकामा व्याख्या
Ubuntu मा “Desktop संस्करण” र “Server संस्करण” भन्ने दुई मुख्य संस्करणहरू छन्, तर यी दुईमा इन्टरफेस, कार्यक्षमता, प्रयोग उद्देश्य आदिमा ठूलो भिन्नता छ। यो खण्डमा, शुरुआतीहरूका लागि पनि बुझ्न सजिलो बनाउन, हामी प्रत्येक भिन्नतालाई तालिका रूपमा तुलना गर्दै व्याख्या गर्नेछौं।
मुख्य भिन्नताहरू सूची तालिकामा जाँच्नुहोस्
विशेषता
Ubuntu Desktop
Ubuntu Server
प्रयोगकर्ता इन्टरफेस
GUI (ग्राफिकल वातावरण) उपलब्ध
CLI (कमाण्ड लाइन) सञ्चालन आधारभूत
उपयोग
डेस्कटप कार्यहरू सामान्य (ब्राउजिङ, दस्तावेज निर्माण आदि)
सर्भर निर्माण र सञ्चालन (वेब, डीबी, VPN आदि)
लक्षित प्रयोगकर्ता तह
शुरुआती देखि मध्य तह
मध्य देखि उन्नत तह (CLI सञ्चालनमा अभ्यस्त व्यक्ति)
स्रोत प्रयोग
उच्च (GUI बाट मेमोरी र CPU खपत)
कम (हल्का र उच्च प्रदर्शन)
मानक अनुप्रयोगहरू
LibreOffice, Firefox, Thunderbird आदि मानक रूपमा सुसज्जित
न्यूनतम संरचना (आवश्यकता अनुसार स्थापना)
अनुकूलन क्षमता
सीमित (GUI आधारित सजिलो सेटिङ)
उच्च (उद्देश्य अनुसार स्वतन्त्र रूपमा संरचना सम्भव)
सुरक्षा र स्थिरता
मानक स्तर
दीर्घकालीन समर्थन र सुरक्षा पैचहरू पूर्ण
भिन्नता बुझ्ने बुँदाहरू
GUI को उपलब्धता नै सबैभन्दा ठूलो भिन्नता हो Ubuntu Desktop मा GUI बाट सञ्चालन सम्भव छ, जसले शुरुआतीहरूलाई पनि सजिलो बनाउँछ। अर्कोतर्फ, Ubuntu Server ले जानाजानी GUI लाई हटाएर हल्का र दक्षतामा जोड दिएको संरचना छ।
प्रयोग उद्देश्य अनुसार छान्नु पर्छ कम्प्युटरको रूपमा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ भने Desktop संस्करण, कुनै सेवा प्रदान गर्ने सर्भर निर्माण गर्न चाहनुहुन्छ भने Server संस्करण उपयुक्त छ।
सिकाइ र विकास वातावरणमा पनि भिन्नता छ Desktop संस्करण स्थानीय विकासका लागि उपयुक्त छ, Server संस्करण उत्पादन वातावरण निर्माण वा नेटवर्क सेवाहरू प्रदान गर्नका लागि उपयुक्त छ।
छनोटमा अलमल हुँदा विचार गर्ने तरिका
“मलाई GUI सञ्चालन बिना गाह्रो हुन्छ” “इमेल वा अफिस सफ्टवेयर पनि चाहिन्छ” भन्नेहरूका लागि, पहिले Desktop संस्करण प्रयोग गर्न सिफारिस गरिन्छ। उल्टो, “Linux कमाण्ड सिक्न चाहन्छु” “वेब सेवा आफैं सञ्चालन गर्न चाहन्छु” भन्नेहरूका लागि, Server संस्करण राम्रो छनोट हुनेछ।
5. 【तुलना तालिका सहित】तपाईंलाई कुन उपयुक्त छ? प्रयोजन अनुसार सिफारिस गरिएको संस्करण
“Ubuntu Desktop र Server को भिन्नता बुझिसकेँ तर मलाई कुन उपयुक्त हुन्छ?” भनेर चिन्तित हुनेहरू धेरै छन्। यो खण्डमा, प्रयोगकर्ताको उद्देश्य वा सीप स्तर अनुसार सिफारिस गरिएको संस्करण परिचय गराउँछौं, र आफूलाई उपयुक्त छनोट गर्ने तरिका स्पष्ट गर्दै जान्छौं।
Ubuntu Desktop छनोट गर्नुपर्ने व्यक्ति
निम्न जस्ता आवश्यकता वा अवस्था भएकाहरूलाई Ubuntu Desktop सिफारिस गर्दछौं।
Linux मा पहिलो पटक छुने नयाँ प्रयोगकर्ता
Windows वा macOS को सट्टा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
दैनिक PC कार्य (कागजात तयारी, वेब ब्राउजिङ आदि) गर्न चाहनुहुन्छ
GUI मा सञ्चालन गर्न चाहनुहुन्छ (कमाण्ड सञ्चालन कठिन)
प्रोग्रामिङ सिकाइ वा विकास वातावरणको रूपमा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Desktop मा GUI भएकोले दृश्यात्मक रूपमा बुझ्न सजिलो छ, Windows बाट परिवर्तन गर्दा पनि सहज रूपमा प्रयोग गर्न सकिने डिजाइन छ। साथै, विभिन्न अनुप्रयोगहरू प्रारम्भिक अवस्थामा तयार छन्, तुरुन्तै प्रयोग सुरु गर्न सकिने पनि आकर्षण हो।
Ubuntu Server छनोट गर्नुपर्ने व्यक्ति
अर्कोतर्फ, निम्न जस्ता प्रयोजन वा सीप भएकाहरूलाई Ubuntu Server उपयुक्त छ।
वेब सर्भर वा डाटाबेस सर्भर निर्माण गर्न चाहनुहुन्छ
घर वा कम्पनीमा फाइल सर्भर सञ्चालन गर्न चाहनुहुन्छ
SSH वा CLI सञ्चालनमा अभ्यस्त, वा सिक्न चाहनुहुन्छ
भर्चुअलकरण वातावरण वा क्लाउड सञ्चालनमा Ubuntu प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
GUI अनावश्यक र स्रोतहरूलाई कुशलतापूर्वक प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Server आवश्यक न्यूनतम संरचनाबाट सुरु गर्न सकिने भएकाले, सुरक्षित र हल्का सर्भर निर्माण गर्न चाहनेहरूका लागि अत्यन्त आदर्श हो। CLI मा अभ्यस्त नहुँदासम्म अलिकति सिकाइ आवश्यक छ तर, त्यसको बदलामा कस्टमाइजेसनको स्वतन्त्रता उच्च छ, उद्देश्य अनुसार लचिलो रूपमा वातावरण निर्माण गर्न सकिन्छ।
प्रयोजन अनुसार सिफारिस गरिएको संस्करण छिटो हेर्ने तालिका
प्रयोगकर्ताको उद्देश्य・विशेषता
सिफारिस गरिएको संस्करण
Linux नयाँ प्रयोगकर्ता, पहिले प्रयास गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Desktop
दैनिक प्रयोगको PC को रूपमा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Desktop
वेब विकास GUI वातावरणमा गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Desktop
सर्भर सञ्चालन・नेटवर्क व्यवस्थापन सिक्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Server
वास्तविक सार्वजनिक सर्भरको रूपमा प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Server
हल्का・द्रुत वातावरण निर्माण गर्न चाहनुहुन्छ
Ubuntu Server
6. सामान्य प्रश्नहरू (FAQ)
Ubuntu Server र Desktop को भिन्नता बुझ्नुभए पनि, वास्तवमा प्रयोग सुरु गर्नुअघि अझै केही शंका बाँकी रहन सक्छन्। यो खण्डमा, पाठकहरूबाट प्रायः सोधिने प्रश्नहरू समेटेर, सरल रूपमा व्याख्या गर्दै जान्छौं।
Q1. शुरुआतीहरूका लागि कुन सजिलै प्रयोग गर्न सकिन्छ?
A. Ubuntu Desktop शुरुआतीहरूका लागि सजिलो छ। Ubuntu Desktop ले GUI (ग्राफिकल युजर इन्टरफेस) समर्थन गर्दछ र आइकन वा मेनु क्लिक गरेर मात्र सञ्चालन गर्न सकिन्छ। Windows वा macOS जस्तै सञ्चालन अनुभव भएकाले, Linux मा नयाँ भएकाहरूले पनि सहजै सुरु गर्न सक्छन्।
अर्कोतर्फ Ubuntu Server मा सबै सञ्चालन कमान्ड लाइन आधारित हुन्छ। सञ्चालन र प्रारम्भिक सेटअपको कठिनाइलाई विचार गर्दा, पहिले Desktop संस्करणबाट सुरु गर्न सिफारिस गरिन्छ।
Q2. Ubuntu Server मा पछि GUI स्थापना गर्न सकिन्छ?
A. हो, सम्भव छ। तर सावधानीपूर्वक विचार गर्न आवश्यक छ। Ubuntu Server मा GUI थप्न सकिन्छ। निम्नजस्ता कमान्डले स्थापना गर्न सकिन्छ:
sudo apt update
sudo apt install ubuntu-desktop
तर, GUI लागू गर्दा मेमोरी र CPU को खपत बढ्छ, र Server को मूल हल्कापन र दक्षता प्रभावित हुन सक्छ। यदि सर्भर उद्देश्य हो भने, GUI होइन, वेब-आधारित व्यवस्थापन उपकरण (उदाहरण: Webmin) वा SSH मार्फत रिमोट सञ्चालन विचार गर्नु सामान्य छ।
Q3. Ubuntu Desktop लाई सर्भरको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ?
A. सम्भव छ तर, उद्देश्य अनुसार उपयुक्त नहुन सक्छ। Ubuntu Desktop मा पनि Apache वा MySQL जस्ता सर्भर सफ्टवेयर स्थापना गरेमा, सर्भरको रूपमा सञ्चालन गर्न सकिन्छ।
तर, Desktop संस्करणमा धेरै GUI एपहरू र अनावश्यक सेवाहरू समावेश छन्, जसले गर्दा प्रदर्शन र सुरक्षाको दृष्टिकोणबाट नोक्सान हुन सक्छ। साधारण विकास वातावरण वा परीक्षण सर्भरका लागि समस्या छैन, तर उत्पादन वातावरणमा Server संस्करण उपयुक्त छ।
Q4. LTS संस्करण के हो? Desktop र Server दुवैमा छ?
A. LTS (Long Term Support) भनेको ‘दीर्घकालीन समर्थन संस्करण’ हो, जुन Desktop र Server दुवैमा उपलब्ध छ। LTS संस्करणमा, सुरक्षा अपडेट र बग सुधार ५ वर्षसम्म प्रदान गरिन्छ त्यसैले स्थिरता महत्वपूर्ण वातावरणका लागि उपयुक्त छ। विशेष गरी Server संस्करणमा, LTS छान्दा लामो समयसम्म सुरक्षित सञ्चालन सम्भव हुन्छ।
वर्तमान नवीनतम LTS संस्करण ‘Ubuntu 22.04 LTS (Jammy Jellyfish)’ हो (※२०२५ अप्रिल सम्म)।
7. सारांश
युभुन्टुमा, “डेस्कटप संस्करण” र “सर्भर संस्करण” भन्ने दुई मुख्य संस्करणहरू अवस्थित छन्। तिनीहरूका विशेषताहरू बुझेर, तपाईंलाई उपयुक्त युभुन्टु वातावरण छनोट गर्न सक्नुहुन्छ। Ubuntu Desktop मा GUI (ग्राफिकल युजर इन्टरफेस) सुसज्जित छ, जसले शुरुआतीहरूलाई पनि सजिलै ह्यान्डल गर्न सकिन्छ। दैनिक प्रयोगको लागि PC वा लिनक्सलाई विकास वातावरणको रूपमा प्रयोग गर्न चाहनेहरूका लागि यो अत्यन्त उपयुक्त छ। अर्कोतर्फ, Ubuntu Server ले कम स्रोत खपत गर्छ र कमान्ड लाइनबाट लचिलो तथा कुशल सञ्चालन सम्भव छ, जुन सर्भरका लागि OS हो। वेब सर्भर वा डाटाबेस सर्भर निर्माण गर्न चाहनेहरू, नेटवर्क सम्बन्धी ज्ञान गहिरो बनाउन चाहनेहरूका लागि यो उत्तम छनोट हुनेछ।
यो लेखका मुख्य बुँदाहरू फेरि हेर्दा…
Ubuntu Desktop शुरुआतीहरूका लागि उपयुक्त छ, जसमा GUI सञ्चालन सम्भव छ, अखिल-एक प्रकारको OS
Ubuntu Server मध्य तथा उच्च स्तरका प्रयोगकर्ताहरूका लागि हो, हल्का र स्थिर सर्भर सञ्चालन सम्भव
प्रयोग वा सीप अनुसार छनोट गर्नु महत्वपूर्ण छ
दुवैको LTS संस्करण छनोट गरेमा दीर्घकालीन समर्थन प्राप्त हुन्छ, सुरक्षित रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ
युभुन्टु निःशुल्क प्रयोग गर्न सकिने भए पनि, अत्यन्त उच्च कार्यक्षमता भएको र विश्वसनीय OS हो। दुवै संस्करणलाई उपयुक्त रूपमा छनोट तथा प्रयोग गरेर, तपाईंको उद्देश्यका लागि उत्तम वातावरण निर्माण गर्न सकिन्छ। नयाँ प्रयोगकर्ताहरूले पहिले Ubuntu Desktop बाट सुरु गर्नुहोस्, अभ्यस्त भएपछि Ubuntu Server मा चुनौती लिनु पनि एउटा विधि हो। आफूलाई उपयुक्त शैलीमा, लिनक्सको संसारको आनन्द लिनुहोस्।