Ubuntu veilig upgraden: stapsgewijze gids voor beginners en gevorderde gebruikers

1. Voorbereiden vóór de upgrade

Voordat je Ubuntu upgrade, is het belangrijk om een aantal essentiële stappen te nemen. Het overslaan hiervan kan leiden tot problemen tijdens het upgrade‑proces of het risico op gegevensverlies vergroten. Deze sectie beschrijft basisstappen om de stabiliteit en veiligheid van het systeem te waarborgen.

Back-ups zijn essentieel

Hoewel Ubuntu‑upgrades over het algemeen veilig zijn, is het essentieel om vooraf een back‑up te maken voor het geval er iets misgaat of onverwachte fouten optreden.

Er zijn verschillende manieren om je gegevens te back‑uppen. De volgende opties zijn eenvoudig en geschikt voor beginners:

• Kopieer belangrijke bestanden naar een externe HDD of USB‑flashdrive
• Gebruik het rsync‑commando om je volledige home‑directory te back‑uppen
• Gebruik image‑back‑uptools zoals Clonezilla

Hier is een voorbeeld van hoe je een back‑up via de commandoregel uitvoert:

rsync -a --progress /home/your-username /media/backup-drive/

Zorg ervoor dat je gegevens volledig beschermd zijn voordat je met de upgrade doorgaat.

Werk je systeem eerst bij

Om een soepele upgrade te garanderen, moet je huidige Ubuntu‑systeem volledig up‑to‑date zijn. Voer de volgende commando’s uit om alle geïnstalleerde pakketten bij te werken:

sudo apt update
sudo apt upgrade
sudo apt dist-upgrade

dist-upgrade is vooral belangrijk omdat het upgrades afhandelt die veranderingen in afhankelijkheden met zich meebrengen.

Verwijder overbodige pakketten

Resterende pakketten kunnen fouten veroorzaken tijdens de upgrade. Ruim je systeem op met het volgende commando:

sudo apt autoremove

Het is ook een goed idee om de pakketcache te legen om schijfruimte vrij te maken en de betrouwbaarheid van de upgrade te verbeteren:

sudo apt clean

Dit zijn de essentiële stappen die je moet nemen vóór je Ubuntu upgrade. Door je gegevens te back‑uppen en je systeem goed te onderhouden, kun je met een gerust hart upgraden.

2. Hoe Ubuntu te upgraden

Er zijn twee hoofdmethoden om Ubuntu te upgraden: via de GUI (Grafische gebruikersinterface) of via de commandoregel (Terminal). Deze sectie legt beide methoden stap voor stap uit, met handige tips.

Upgraden via GUI (Aanbevolen voor beginners)

Als je de desktop‑versie van Ubuntu gebruikt, is de GUI‑upgrade de meest gebruiksvriendelijke en stressvrije optie.

Stap 1: Controleer je instellingen

Open “Software & Updates” en ga naar het tabblad “Updates”. Zorg ervoor dat “Notify me of a new Ubuntu version” is ingesteld op “For any new version” of “For long‑term support versions”.

Stap 2: Start de Update Manager

Open “Software Updater”. Als er een nieuwe versie beschikbaar is, zie je een melding.

Opmerking: Als je van de ene LTS‑versie (Long Term Support) naar de volgende upgrade, verschijnt de upgrade mogelijk pas na de eerste point‑release (bijv. 22.04.1).

Stap 3: Ga door met de upgrade

Klik op de knop “Upgrade” wanneer daarom wordt gevraagd, en volg de instructies op het scherm. Je wordt gevraagd verschillende stappen te bevestigen, dus controleer ze zorgvuldig. Zorg ervoor dat je computer gedurende het hele proces van stroom wordt voorzien.

Upgraden via de commandoregel (Voor intermediaire tot gevorderde gebruikers)

Voor serveromgevingen of voor wie meer controle over het proces wil, is upgraden via de commandoregel de voorkeursmethode.

Stap 1: Installeer vereiste pakketten

Zorg ervoor dat het upgrade‑tool geïnstalleerd is. Voer het volgende commando uit, voor de zekerheid:

sudo apt install update-manager-core

Stap 2: Controleer het configuratie‑bestand

Open het bestand /etc/update-manager/release-upgrades en controleer de waarde van Prompt= als volgt:

• Voor reguliere (niet‑LTS) releases: Prompt=normal
• Alleen voor LTS‑releases: Prompt=lts

  sudo nano /etc/update-manager/release-upgrades
  

Stap 3: Start de upgrade

Voer het volgende commando uit om het upgrade‑proces te starten:

sudo do-release-upgrade

Dit commando zal je huidige Ubuntu‑versie upgraden naar de eerstvolgende beschikbare versie. Je wordt mogelijk gevraagd verschillende prompts te bevestigen, dus lees elk bericht zorgvuldig.

Tip: Als je via SSH upgradet (bijvoorbeeld op een server), overweeg dan de opties -d of -f DistUpgradeViewNonInteractive te gebruiken.

Of je nu de GUI of de commandoregel gebruikt, de upgrade duurt meestal ongeveer 30 minuten tot 1 uur, afhankelijk van je systeem. Mogelijk wordt je gevraagd om opnieuw op te starten nadat het proces is voltooid.

3. Belangrijke opmerkingen tijdens de upgrade

Upgraden van Ubuntu is over het algemeen een veilig proces, maar er is altijd een kans dat er iets onverwachts gebeurt. Deze sectie behandelt veelvoorkomende problemen tijdens upgrades, hoe je ze kunt oplossen, en tips om de juiste beslissingen te nemen wanneer je wordt gevraagd.

Hoe foutmeldingen af te handelen

Tijdens de upgrade kun je foutmeldingen tegenkomen zoals de onderstaande.

Voorbeeld 1: “Unable to fetch some archives, maybe run apt-get update or try with –fix-missing?”

Deze fout betekent dat sommige pakketten niet konden worden gedownload. Probeer het volgende commando:

sudo apt update --fix-missing

In de meeste gevallen kan de upgrade succesvol worden voortgezet nadat je het opnieuw hebt geprobeerd.

Voorbeeld 2: “dpkg was interrupted, you must manually run ‘sudo dpkg –configure -a’”

Dit geeft aan dat het installatieproces is onderbroken. Probeer te herstellen met dit commando:

sudo dpkg --configure -a

Voer daarna sudo apt upgrade opnieuw uit om te verifiëren dat alles in orde is.

Kiezen wat te doen met configuratie‑bestanden

Tijdens de upgrade kan je gevraagd worden of je configuratie‑bestanden (zoals /etc/default/grub of /etc/ssh/sshd_config) wilt vervangen door nieuwere versies.

Je ziet doorgaans de volgende opties:

• Huidige versie behouden
• Nieuwe versie installeren
• Beide versies vergelijken (druk op d om de diff te bekijken)

Welke optie moet je kiezen?

• Als je geen aangepaste wijzigingen hebt aangebracht → Nieuwe versie installeren
• Als je specifieke aanpassingen hebt gedaan → Huidige versie behouden

Dat gezegd hebbende, kun je later ook handmatig de configuratie‑bestanden vergelijken en bewerken. Bij twijfel, controleer de verschillen en maak een weloverwogen keuze.

Vermijd stroom‑ of netwerkproblemen tijdens de upgrade

Als de stroom uitvalt of je internetverbinding wegvalt tijdens de upgrade, kan het proces halverwege stoppen, waardoor je systeem onstabiel kan worden. Dit is vooral belangrijk voor laptop‑gebruikers. Neem de volgende voorzorgsmaatregelen:

• Houd je apparaat aangesloten op een stroombron
• Zorg voor een stabiele internetverbinding
• Reserveer voldoende tijd voor het volledige proces zonder onderbrekingen

Door deze voorzorgsmaatregelen te volgen, kun je de Ubuntu‑upgrade veilig voltooien.

4. Checklist na de upgrade

Ook al voltooit de Ubuntu‑upgrade succesvol, is het belangrijk om een paar controles uit te voeren en enkele aanpassingen te maken om te zorgen dat het systeem stabiel en prettig in gebruik is. Deze sectie beschrijft de belangrijkste stappen die je na de upgrade moet nemen.

Controleer de systeemversie

Controleer eerst of de upgrade geslaagd is door de systeeminformatie te bekijken. Voer het volgende commando in de terminal uit:

lsb_release -a

Voorbeeldoutput:

Distributor ID: Ubuntu
Description:    Ubuntu 24.04 LTS
Release:        24.04
Codename:       noble

Als de beoogde versie wordt weergegeven, is je upgrade geslaagd.

Verwijder ongebruikte pakketten

Na de upgrade kunnen oude pakketten en afhankelijkheden van de vorige versie nog aanwezig zijn. Om ruimte vrij te maken en de stabiliteit te verbeteren, voer je de volgende commando’s uit om ze op te schonen:

sudo apt autoremove
sudo apt clean

Dit verwijdert onnodige caches en ongebruikte bibliotheken, waardoor er schijfruimte wordt bespaard.

Controleer Japanse invoer‑ en locale‑instellingen

Na het upgraden werkt Japanse invoer (met name IBus of Fcitx) mogelijk niet correct. Als je geen Japans kunt typen of als je invoerbron ontbreekt, volg dan deze stappen om het te resetten.

Als je Fcitx gebruikt:

sudo apt install fcitx-mozc
im-config -n fcitx

Na uitloggen of opnieuw opstarten zou de invoermethode ingeschakeld moeten zijn.

Locale‑instellingen opnieuw configureren:

sudo dpkg-reconfigure locales

Dit kan nuttig zijn als de weergavetaal per ongeluk is teruggegaan naar Engels of een andere taal.

Controleer toepassingen van derden

Het upgraden van Ubuntu kan soms de compatibiliteit van PPA’s (Personal Package Archives) of Snap-apps beïnvloeden. Controleer de volgende punten:

• Zorg ervoor dat je vaak gebruikte toepassingen correct werken
• Controleer of PPA’s tijdens de upgrade zijn uitgeschakeld (voeg ze indien nodig opnieuw toe)
• Zorg ervoor dat Snap-apps nog steeds automatisch worden bijgewerkt

Om PPA’s opnieuw in te schakelen, controleer je de map /etc/apt/sources.list.d/ en voeg je de repositories opnieuw toe of authenticeer je ze opnieuw indien nodig.

Dit zijn de belangrijkste stappen die je moet nemen na het upgraden van Ubuntu. Zodra je hebt bevestigd dat je systeem correct werkt, ben je klaar om het dagelijks gebruik met vertrouwen te hervatten.

5. Veelgestelde vragen (FAQ)

Hier zijn enkele veelgestelde vragen en antwoorden over het upgraden van Ubuntu. Of je nu een upgrade plant of deze al hebt voltooid, deze sectie kan helpen om veelvoorkomende twijfels weg te nemen.

Q1. Hoe lang duurt het om Ubuntu te upgraden?

A1. Het hangt af van je omgeving en internetsnelheid, maar het duurt meestal ongeveer 30 minuten tot 1 uur.
Als je upgrade van een oudere versie via meerdere stappen (bijv. 18.04 → 22.04) of een low‑performance machine gebruikt, kan het langer duren. Zorg ervoor dat je van tevoren voldoende tijd reserveert.

Q2. Wat moet ik doen als de stroom uitvalt tijdens de upgrade?

A2. Een stroomstoring kan systeembestanden beschadigen. Probeer eerst de volgende stappen:

1. Start op in herstelmodus (vanuit GRUB, selecteer “Geavanceerde opties” → “Herstelmodus”)
2. Probeer te repareren met de volgende commando’s:

   sudo dpkg --configure -a
   sudo apt update
   sudo apt upgrade
   

3. Als het systeem te veel beschadigd is, herstel dan vanaf een back‑up of gebruik een Live‑USB om je gegevens te herstellen.

Q3. Wat is het verschil tussen een LTS‑versie en een reguliere versie?

A3. LTS‑versies (Long Term Support) ontvangen updates gedurende 5 jaar en richten zich op stabiliteit en betrouwbaarheid. Reguliere (interim) versies introduceren sneller nieuwe functies, maar worden slechts 9 maanden ondersteund.

• Wie LTS zou moeten gebruiken: Servergebruikers, zakelijke omgevingen en degenen die systeemstabiliteit prioriteren
• Wie reguliere versies zou moeten gebruiken: Gevorderde gebruikers en ontwikkelaars die de nieuwste functies willen

Q4. Kan ik direct upgraden van een oude versie naar de nieuwste versie?

A4. Nee, je moet over het algemeen één versie per keer upgraden. Bijvoorbeeld, je kunt niet direct van 18.04 LTS naar 22.04 LTS gaan — je moet eerst via 20.04 LTS gaan.
Ubuntu ondersteunt echter officieel LTS‑naar‑LTS upgrades, en in veel gevallen kun je dit doen met do-release-upgrade.

Q5. Als er iets misgaat na het upgraden, kan ik dan terugrollen?

A5. Helaas heeft Ubuntu geen ingebouwde rollback‑functie zoals Windows. Daarom is het absoluut essentieel om vooraf een back‑up te maken.
Als je echt moet terugkeren, moet je een schone installatie uitvoeren met de ISO van je vorige versie en je gegevens herstellen vanuit een back‑up.

Deze FAQ’s zijn gebaseerd op echte gebruikerservaringen. Het kennen van de antwoorden op veelvoorkomende vragen kan je helpen om met meer vertrouwen en minder verrassingen te upgraden.