Przewodnik konfiguracji sieci w Ubuntu: ustawienia, rozwiązywanie problemów i porady

1. Rozpoczęcie

Kiedy konfiguracja sieci jest konieczna w Ubuntu?

Ubuntu jest popularną dystrybucją Linuksa szeroko wykorzystywaną zarówno na komputery stacjonarne, jak i w środowiskach serwerowych. W większości przypadków sieć jest konfigurowana automatycznie, ale istnieje wiele sytuacji, w których wymagana jest ręczna konfiguracja sieci.

Na przykład:

• Ustawienie statycznego adresu IP przy pracy jako serwer
• Gdy chcesz ręcznie określić serwer DNS
• Gdy wymagana jest specjalna konfiguracja sieci, np. VPN
• Gdy konfigurujesz z poziomu CLI w środowisku, w którym GUI nie jest dostępne

W takich przypadkach zrozumienie konfiguracji sieci w Ubuntu jest kluczowe.

Czy konfiguracja sieci w Ubuntu jest nieco skomplikowana?

W starszych wersjach Ubuntu powszechnie edytowano plik konfiguracyjny /etc/network/interfaces, ale obecnie standardem jest Netplan – nowa metoda, a w środowiskach graficznych często używany jest NetworkManager.

Spowodowało to wzrost liczby użytkowników zadających pytanie: „Którą metodę powinienem używać do konfiguracji?”

• Początkujący, którzy chcą łatwo konfigurować przez GUI
• Użytkownicy średniozaawansowani i zaawansowani, którzy chcą swobodnie pracować w wierszu poleceń
• Administratorzy, którzy potrzebują minimalnej konfiguracji dla chmury lub serwera

Należy wybrać odpowiednią metodę konfiguracji zgodnie z potrzebami każdego użytkownika.

Co nauczysz się w tym artykule

Artykuł wyjaśnia konfigurację sieci w Ubuntu w przystępny sposób dla początkujących, jednocześnie kompleksowo przedstawiając następujące zagadnienia:

• Procedury konfiguracji zarówno w GUI (NetworkManager), jak i w CLI (Netplan, nmcli)
• Jak połączyć się z przewodową siecią LAN oraz Wi‑Fi
• Jak ustawić statyczny adres IP
• Jak określić serwery DNS i połączyć się z VPN‑ami
• Rozwiązywanie typowych problemów sieciowych
• FAQ dotyczące konfiguracji sieci

Po przeczytaniu tego artykułu Twoje wątpliwości dotyczące konfiguracji sieci w Ubuntu zostaną rozwiane, a Ty będziesz w stanie wykonać odpowiednie ustawienia zgodnie z przeznaczeniem.

2. Zrozumienie mechanizmu konfiguracji sieci w Ubuntu

Podstawowa struktura zarządzania siecią w Ubuntu

W Ubuntu konfiguracja i zarządzanie siecią odbywają się za pośrednictwem NetworkManager lub Netplan. Charakterystyczną cechą jest to, że używane narzędzie różni się w zależności od wersji i zastosowania (desktop czy serwer).

NetworkManager jest dominujący w środowiskach desktopowych

W wersjach z GUI, takich jak Ubuntu Desktop (np. Ubuntu 22.04 LTS), NetworkManager zarządza ustawieniami sieci. Jest to bardzo wygodne narzędzie, które można obsługiwać graficznie, umożliwiając nawet początkującym intuicyjną konfigurację.

NetworkManager posiada następujące funkcje:

• Automatyczne łączenie z sieciami przewodowymi i bezprzewodowymi
• Ręczna konfiguracja adresu IP
• Zarządzanie DNS i proxy
• Zarządzanie połączeniami VPN

Dodatkowo dostępne są narzędzia CLI – nmcli i nmtui – umożliwiające elastyczną konfigurację w sytuacjach, gdy GUI nie jest dostępne.

Netplan jest używany w celach serwerowych

Z drugiej strony, w konfiguracjach bez GUI, takich jak Ubuntu Server, przyjęto nowy system konfiguracji sieci o nazwie Netplan. Netplan opisuje szczegóły konfiguracji w plikach w formacie YAML i stosuje je w systemie za pomocą polecenia netplan apply.

Powody wprowadzenia Netplan obejmują:

• Łatwość centralnego zarządzania plikami konfiguracyjnymi
• Dobra kompatybilność z narzędziami automatyzacji infrastruktury (takimi jak Ansible)
• Doskonała integracja z systemd, wspierająca nowoczesne konfiguracje

Netplan umożliwia przełączanie się między niższopoziomowymi rendererami, takimi jak NetworkManager i systemd-networkd, co pozwala na elastyczną pracę w zależności od środowiska.

/etc/network/interfaces jest przestarzały

W Ubuntu plik /etc/network/interfaces, który wcześniej służył do konfiguracji sieci, jest obecnie przestarzały w większości środowisk.

Ten plik jest używany tylko w starszych wersjach (Ubuntu 16.04 i wcześniejszych) oraz w niektórych specjalnych przypadkach. Obecnie standardem są pliki konfiguracyjne YAML Netplan (np. /etc/netplan/01-netcfg.yaml).

3. Jak połączyć się z siecią w Ubuntu

Istnieją dwa sposoby połączenia z internetem w Ubuntu: przy użyciu narzędzia graficznego (GUI) oraz wiersza poleceń (CLI). Poniżej wyjaśniamy konkretne kroki, jak połączyć się przewodowo (LAN) lub przez Wi‑Fi, używając jednej z metod.

Połączenie sieciowe przy użyciu GUI (NetworkManager)

Łączenie przewodowe (Wired LAN)

Przewodowe połączenie LAN jest zazwyczaj rozpoznawane automatycznie i nawiązywane po podłączeniu kabla. Jeśli jednak chcesz ręcznie ustawić adres IP, wykonaj następujące kroki:

1. Kliknij ikonę sieci w prawym górnym rogu ekranu
2. Wybierz „Wired Connection” → „Settings”
3. Otwórz zakładkę „IPv4”
4. Zmień „Automatic (DHCP)” na „Manual”
5. Wprowadź adres IP, maskę podsieci, bramę i serwery DNS
6. Zapisz i zastosuj zmiany

Łączenie z Wi‑Fi

Połączenie z Wi‑Fi jest równie proste. Aby połączyć się z punktem dostępu, wykonaj następujące kroki:

1. Kliknij ikonę sieci
2. Zostanie wyświetlona lista dostępnych sieci Wi‑Fi
3. Wybierz SSID, z którym chcesz się połączyć
4. Wprowadź hasło i połącz się

Połączenie sieciowe przy użyciu CLI (Command Line Interface)

W środowiskach serwerowych, gdzie GUI nie jest dostępne, lub przy pracy zdalnej przez SSH, konfigurację połączeń sieciowych trzeba wykonać z wiersza poleceń. Poniżej użyjemy głównie polecenia nmcli.

Sprawdzanie i włączanie połączenia przewodowego

nmcli device status

nmcli device connect enp0s3

Kroki do połączenia z Wi‑Fi

nmcli device wifi list
nmcli device wifi connect "SSID name" password "password"

Sprawdzanie statusu połączenia

nmcli connection show --active

Zrozumienie zarówno GUI, jak i CLI pozwala elastycznie radzić sobie w każdym środowisku Ubuntu.

4. Jak skonfigurować statyczny adres IP

Ustawienie statycznego adresu IP jest konieczne przy pracy na serwerze Ubuntu lub w specyficznych środowiskach komunikacyjnych. Poniżej przedstawiamy oba sposoby: przy użyciu GUI (NetworkManager) oraz CLI (Netplan).

Jak ustawić statyczny adres IP przy użyciu GUI (NetworkManager)

W środowisku graficznym Ubuntu możesz zmienić ustawienia sieciowe w sposób wizualny. Statyczny adres IP konfiguruje się następująco:

Kroki konfiguracji

1. Kliknij ikonę sieci w prawym górnym rogu ekranu
2. Wybierz „Settings” lub „Connected Network”
3. Przejdź do zakładki „IPv4”
4. Zmień „Automatic (DHCP)” na „Manual”
5. W polu „Addresses” wprowadź następujące informacje

• Adres IP (np. 192.168.1.100)
• Maska sieci (np. 255.255.255.0)
• Brama (np. 192.168.1.1)

6. W razie potrzeby podaj serwery DNS (np. 8.8.8.8, itp.)
7. Kliknij przycisk „Save” i połącz ponownie

Aby zastosować zmiany, wyłącz i włącz ponownie połączenie sieciowe lub zrestartuj komputer.

Jak ustawić statyczny adres IP przy użyciu CLI (Netplan)

W środowiskach bez GUI, takich jak Ubuntu Server, konfigurację wykonuje się przy pomocy Netplan. Netplan opisuje ustawienia w pliku konfiguracyjnym w formacie YAML, a następnie stosuje je poleceniem.

1. Sprawdź lokalizację pliku konfiguracyjnego

Zazwyczaj plik znajduje się w jednej z poniższych lokalizacji:

• /etc/netplan/00-installer-config.yaml
• /etc/netplan/01-netcfg.yaml

Edytuj go w następujący sposób:

2. Przykład edycji pliku YAML

network:
  version: 2
  renderer: networkd
  ethernets:
    enp0s3:
      dhcp4: no
      addresses:
        - 192.168.1.100/24
      gateway4: 192.168.1.1
      nameservers:
        addresses: [8.8.8.8, 1.1.1.1]

※ enp0s3 może się różnić w zależności od Twojego środowiska. Sprawdź to poleceniem ip a.

3. Zastosowanie konfiguracji

sudo netplan apply

Sprawdzanie konfiguracji i rozwiązywanie problemów

Po wprowadzeniu zmian możesz zweryfikować, czy zostały one poprawnie zastosowane, używając następującego polecenia:

ip a

Jeśli nie możesz połączyć się z siecią, spróbuj użyć polecenia ping, aby sprawdzić, czy możesz komunikować się z bramą lub zewnętrznym DNS.

ping 8.8.8.8

5. Jak zmienić serwery DNS

Jeśli połączenie internetowe w Ubuntu jest niestabilne lub rozwiązywanie nazw zajmuje dużo czasu, przegląd ustawień serwera DNS może być skuteczny. Również w sieciach korporacyjnych lub środowiskach skoncentrowanych na prywatności, możesz chcieć używać konkretnych serwerów DNS.

Tutaj przedstawimy, jak zmienić serwery DNS używając zarówno GUI (NetworkManager), jak i CLI (Netplan).

Jak określić serwery DNS w GUI

Aby zmienić ustawienia DNS w Ubuntu Desktop, wykonaj następujące kroki:

Kroki:

1. Kliknij ikonę sieci w prawym górnym rogu
2. Otwórz „Ustawienia” lub „Połączenie Wi‑Fi/kablowe”
3. Wybierz zakładkę „IPv4” lub „IPv6”
4. Ręcznie wprowadź adresy DNS w polu „DNS” (np. 8.8.8.8, 1.1.1.1 )
5. Odznacz „Automatyczny DNS” (może być automatycznie wyłączone w zależności od wersji Ubuntu)
6. Zapisz i ponownie połącz się z siecią

Po zastosowaniu ustawień możesz sprawdzić działanie DNS, otwierając terminal i używając następującego polecenia:

dig www.google.com

Lub

systemd-resolve --status

Jak zmienić DNS używając CLI (Netplan)

Jeśli używasz Netplan na serwerze lub w innym środowisku, DNS również określasz w pliku YAML.

1. Otwórz plik konfiguracyjny

sudo nano /etc/netplan/01-netcfg.yaml

2. Przykład: Ręczne ustawienie DNS

network:
  version: 2
  renderer: networkd
  ethernets:
    enp0s3:
      dhcp4: no
      addresses:
        - 192.168.1.100/24
      gateway4: 192.168.1.1
      nameservers:
        addresses:
          - 8.8.8.8
          - 1.1.1.1

3. Zastosuj konfigurację

sudo netplan apply

4. Sprawdź status DNS

resolvectl status

Lub,

cat /etc/resolv.conf

※ resolv.conf jest dowiązaniem symbolicznym i bezpośrednia edycja nie jest zalecana. Zawsze konfiguruj przez Netplan lub NetworkManager.

Związek między systemd-resolved a DNS

W Ubuntu systemd-resolved odpowiada za rozwiązywanie DNS, a /etc/resolv.conf jest generowany przez tę usługę. Jeśli chcesz określić własny DNS, musisz być świadomy zachowania systemd-resolved.

Możesz go również zrestartować w następujący sposób:

sudo systemctl restart systemd-resolved

6. Jak skonfigurować połączenie VPN

Korzystając z Ubuntu, możesz potrzebować skonfigurować połączenie VPN (Virtual Private Network). Może to być potrzebne do bezpiecznego dostępu do sieci korporacyjnej, zapewnienia bezpieczeństwa przy korzystaniu z publicznego Wi‑Fi lub ominięcia ograniczeń regionalnych.

Ubuntu obsługuje wiele protokołów VPN, takich jak OpenVPN i L2TP/IPsec, i może być konfigurowany zarówno przez GUI, jak i CLI. Tutaj wyjaśnimy kroki konfiguracji typowych połączeń VPN.

Jak skonfigurować OpenVPN w GUI (przy użyciu NetworkManager)

Zainstaluj niezbędne pakiety

sudo apt update
sudo apt install network-manager-openvpn-gnome

Po instalacji najlepiej jest raz zrestartować Ubuntu.

Kroki konfiguracji

1. Kliknij prawym przyciskiem ikonę sieci → Wybierz „Połączenia VPN” lub „Dodaj połączenie VPN…”.
2. Wybierz „OpenVPN” i kliknij „Utwórz…”.
3. Wprowadź informacje konfiguracyjne dostarczone przez serwer VPN:

• Adres serwera
• Metoda uwierzytelniania (nazwa użytkownika + hasło lub certyfikat)
• Certyfikat CA i klucz prywatny (jeśli wymagane)

1. Skonfiguruj ustawienia proxy i DNS, jeśli to konieczne
2. Zapisz ustawienia i włącz połączenie

Po pomyślnym połączeniu, w prawym górnym rogu ekranu pojawi się ikona „kłódki”.

Jak skonfigurować L2TP/IPsec w GUI

Zainstaluj dodatkowe pakiety

sudo apt install network-manager-l2tp-gnome

Po ponownym uruchomieniu po instalacji zostaną wyświetlone opcje L2TP.

Kroki konfiguracji

1. Wybierz „L2TP” z „Dodaj połączenie VPN…”
2. Wprowadź adres serwera, nazwę użytkownika i hasło
3. Przejdź do „Ustawienia IPsec” → wprowadź klucz współdzielony
4. W ustawieniach zaawansowanych zaznacz opcje takie jak MPPE (Microsoft Point-to-Point Encryption)
5. Zapisz i spróbuj połączyć się

Jak skonfigurować OpenVPN w wierszu poleceń

W środowiskach bez interfejsu graficznego możesz również nawiązać połączenie OpenVPN z poziomu wiersza poleceń.

1. Zainstaluj pakiety

sudo apt install openvpn

2. Wykonaj polecenie połączenia

Jeśli otrzymałeś plik .ovpn od swojego dostawcy VPN, połącz się w następujący sposób:

sudo openvpn --config your-config.ovpn

※ Jeśli wymagana jest autoryzacja hasłem, zostaniesz o nie poproszony w terminalu.

Rozwiązywanie problemów z połączeniem VPN

Jeśli połączenie VPN nie powiodło się, sprawdź następujące elementy:

• Czy adres serwera i numer portu są poprawne?
• Czy istnieją ustawienia zapory ( ufw ) lub ograniczenia dostawcy internetu?
• Czy niezbędne pliki certyfikatów są prawidłowo umieszczone?
• Sprawdź logi błędów za pomocą journalctl -xe lub /var/log/syslog

Nawet przy konfigurowaniu przez interfejs graficzny, NetworkManager zapisuje informacje w tle, więc możesz sprawdzić status używając polecenia nmcli lub systemctl status NetworkManager.

7. Typowe problemy sieciowe i ich rozwiązania

Nawet przy konfiguracji sieci w Ubuntu możesz napotkać problemy takie jak „Dlaczego nie mogę połączyć się z internetem?” lub „Sieci Wi‑Fi nie są wyświetlane”. Poniżej przedstawiamy typowe przyczyny tych problemów oraz ich konkretne rozwiązania.

Podstawowe kontrole, gdy sieć nie łączy się

Jeśli nie możesz połączyć się z siecią, rozwiąż problem w następującej kolejności:

1. Sprawdź połączenia sprzętowe

• Czy przewód LAN jest prawidłowo podłączony?
• Czy adapter bezprzewodowy jest włączony (czy przełącznik Wi‑Fi jest w pozycji ON)?

Sprawdź status urządzenia za pomocą polecenia:

nmcli device status

Jeśli adapter Wi‑Fi wyświetla „unavailable” lub „disconnected”, sprzęt może nie być rozpoznany.

2. Sprawdź, czy uzyskano adres IP

ip a

Jeśli interfejs sieciowy (np. enp0s3 lub wlp2s0) nie otrzymał prawidłowo adresu IP, przyczyną może być niepowodzenie DHCP lub błędy konfiguracji.

3. Sprawdź dostępność sieci

Sprawdź, czy możesz dotrzeć do bramy, używając następującego polecenia:

ping 192.168.1.1

Sprawdzenie łączności z zewnętrznym serwisem, takim jak DNS Google, jest również skuteczne:

ping 8.8.8.8

Jeśli działa przy użyciu adresu IP, ale nie przy nazwie domeny, problem leży w konfiguracji DNS.

Wi‑Fi nie jest rozpoznawane / SSID nie jest wyświetlane

Jeśli układ Wi‑Fi nie jest prawidłowo rozpoznany, może brakować sterownika.

Rozwiązanie:

lshw -C network

Jeśli to polecenie wyświetla „UNCLAIMED”, sterownik nie jest załadowany.

Możesz sprawdzić, czy dostępne są sterowniki własnościowe, używając następującego polecenia:

sudo ubuntu-drivers devices

Jeśli wyświetlony zostanie zalecany sterownik, zainstaluj go i uruchom ponownie:

sudo apt install [recommended driver name]

Rozwiązywanie nazw nie działa z powodu problemów z DNS

• Jeśli możesz połączyć się przy użyciu adresu IP, ale nie przy nazwie domeny, istnieje problem z ustawieniami DNS.
• Sprawdź bieżące ustawienia DNS za pomocą resolvectl status lub cat /etc/resolv.conf .

Rozwiązanie:

Określ publiczny serwer DNS, np. Google (8.8.8.8 itp.) w ustawieniach Netplan lub NetworkManager i połącz się ponownie.

Zmiany ustawień nie są stosowane

• Jeśli sieć nie reaguje mimo wprowadzenia zmian w interfejsie graficznym, należy ponownie połączyć się lub zrestartować.
• W środowisku CLI zastosuj zmiany wyraźnie za pomocą następującego polecenia:

  sudo netplan apply
  

Ponowne uruchomienie NetworkManager może być również skuteczne:

sudo systemctl restart NetworkManager

8. Najczęściej zadawane pytania o konfigurację sieci w Ubuntu

Oto kilka najczęściej zadawanych pytań dotyczących konfiguracji sieci w Ubuntu, które mają zarówno początkujący, jak i średniozaawansowani użytkownicy. Poniższe FAQ opiera się na najczęściej wyszukiwanych zapytaniach i przypadkach rozwiązywania problemów.

Pytanie 1: Wi‑Fi nie jest wyświetlane w Ubuntu. Co powinienem zrobić?

Odpowiedź 1:
Adapter Wi‑Fi może nie być prawidłowo rozpoznany. Najpierw sprawdź status urządzenia, używając następującego polecenia:

lshw -C network

Jeśli wyświetlone zostanie UNCLAIMED lub DISABLED, może to oznaczać problem ze sterownikiem. Wykonaj następujące kroki:

1. Sprawdź dostępne sterowniki:

   sudo ubuntu-drivers devices
   

2. Zainstaluj zalecany sterownik:

   sudo apt install [displayed recommended driver]
   

3. Po ponownym uruchomieniu sprawdź, czy Wi‑Fi jest włączone.

Pytanie 2: Ustawiłem statyczny adres IP, ale nie mogę połączyć się z internetem. Dlaczego?

Odpowiedź 2:
Sprawdź dokładnie następujące elementy:

• Czy adres bramy (gateway) jest poprawny (np. 192.168.1.1)?
• Czy serwer DNS jest skonfigurowany prawidłowo (np. 8.8.8.8)?
• Czy maska podsieci (prefiks) jest odpowiednia (np. /24)?

Literówki w pliku YAML lub brak wykonania netplan apply również mogą być przyczyną.

Pytanie 3: Czy mogę skonfigurować sieć wyłącznie z poziomu CLI?

Odpowiedź 3:
Tak, jest to możliwe. W środowiskach serwerowych bez GUI najczęściej używa się dwóch narzędzi:

• nmcli – konfiguracja sieci oparta na NetworkManager
• netplan – metoda konfiguracji w formacie YAML (Ubuntu 18.04 i nowsze)

Na przykład, aby połączyć się z Wi‑Fi, można użyć:

nmcli device wifi connect "SSID" password "password"

Aby ustawić statyczny adres IP, edytuj plik YAML przy pomocy Netplan i zastosuj zmiany za pomocą:

sudo netplan apply

Pytanie 4: Czy wymagane jest ponowne uruchomienie, aby zastosować zmiany w konfiguracji?

Odpowiedź 4:
Istnieją sposoby, aby zastosować ustawienia bez restartu:

• W środowisku graficznym wyłącz i włącz ponownie sieć
• W środowisku CLI możesz zastosować zmiany poleceniem:

  sudo netplan apply
  

Lub

sudo systemctl restart NetworkManager

Pytanie 5: Jak mogę przywrócić ustawienia sieciowe do wartości domyślnych?

Odpowiedź 5:
Jeśli używasz NetworkManager, możesz zresetować konfigurację, usuwając istniejące profile połączeń.

nmcli connection show
nmcli connection delete <connection name>

Jeśli korzystasz z Netplan, edytuj pliki konfiguracyjne, przywracając ich zawartość do wartości domyślnych, a następnie ponownie uruchom netplan apply.

9. Zakończenie

Konfiguracja sieci w Ubuntu obejmuje wiele metod, zależnie od przeznaczenia i środowiska, co na początku może być mylące. Jednak dzięki zrozumieniu treści przedstawionych w tym artykule zdobędziesz solidną wiedzę przydatną zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych użytkowników.

Główne tematy poruszone w tym artykule

• Intuicyjne połączenie i konfiguracja sieci przy użyciu GUI (NetworkManager)
• Elastyczna konfiguracja w środowiskach serwerowych przy użyciu CLI (nmcli i Netplan)
• Szczegółowe metody ustawiania statycznych adresów IP oraz DNS
• Procedury łączenia VPN, takich jak OpenVPN i L2TP/IPsec
• Konkretne przykłady rozwiązywania typowych problemów
• Odpowiedzi na najczęściej wyszukiwane pytania (FAQ)

Wybierz metodę odpowiednią dla Twojego środowiska

Optymalna metoda konfiguracji sieci zależy od tego, jak używasz Ubuntu.

Stabilna sieć znacząco wpływa na efektywność pracy

Urok Ubuntu polega na elastycznej personalizacji, ale z drugiej strony błędy w konfiguracji mogą powodować problemy z komunikacją. Korzystając z tego przewodnika, możesz wyeliminować wszelkie „niejasne obawy” dotyczące konfiguracji sieci i działać z pewnością.

Jeśli napotkasz niejasne kwestie lub trudności podczas procesu konfiguracji, odwołuj się do tego artykułu tak często, jak to potrzebne. Zawiera on systematycznie uporządkowane informacje od poziomu podstawowego po zaawansowany.

To koniec pełnego przewodnika po „Konfiguracji sieci w Ubuntu”.
Kolejnym krokiem jest przejście do bardziej zaawansowanego zarządzania bezpieczeństwem, takiego jak konfigurowanie narzędzi monitorowania sieci i zapór ogniowych.