Obowiązkowa lektura dla początkujących! Jak sprawdzić miejsce na dysku w Ubuntu | Kompletny przewodnik po poleceniach i narzędziach graficznych

1. Wprowadzenie

Ubuntu jest szeroko używany nie tylko do zastosowań osobistych, ale także w operacjach serwerowych ze względu na swoją lekkość i stabilność. Jednak wraz z dalszym użytkowaniem, przestrzeń dyskowa nieuchronnie zacznie się wyczerpywać. Brak wolnego miejsca na dysku może prowadzić do degradacji wydajności systemu oraz awarii przy instalacji nowego oprogramowania.

W tym artykule szczegółowo wyjaśnimy, jak sprawdzić i prawidłowo zarządzać przestrzenią dyskową w Ubuntu. Omówimy użycie narzędzi CLI (Command Line Interface) takich jak polecenia df i du, a także narzędzia GUI „Disk Usage Analyzer”, które pozwala wizualizować zużycie dysku. Dostarczamy instrukcje krok po kroku z przykładami, aby początkujący mogli łatwo podążać za nimi, więc zachęcamy do dalszej lektury.

2. Jak sprawdzić ogólne zużycie dysku (polecenie df)

Aby sprawdzić ogólne zużycie dysku w Ubuntu, użyj polecenia df. To polecenie wyświetla zużycie dysku oraz dostępną przestrzeń dla każdego systemu plików w formacie listy. Poniżej wyjaśnimy podstawy oraz niektóre zaawansowane przypadki użycia.

Co to jest polecenie df?

df oznacza „disk free” i jest poleceniem używanym w systemach Linux i Unix do sprawdzania zużycia dysku oraz dostępnej przestrzeni. Jest proste i szybkie, pozwalając użytkownikom natychmiast zrozumieć stan dysku w systemie.

Podstawowe użycie

Najczęstsze użycie polecenia df wygląda następująco:

df -h

• opcja -h Wyświetla wynik w formacie przyjaznym dla człowieka (z jednostkami). Zamiast surowych liczb, takich jak „1024000”, pokaże rozmiary w formacie „1G” lub „500M”.

Przykładowy wynik

Filesystem      Size  Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda1        50G   20G   30G   40% /
tmpfs           500M     0  500M    0% /dev/shm

Wyjaśnienie wyniku

• Filesystem : Typ używanego systemu plików (np. ext4, tmpfs).
• Size : Całkowity rozmiar systemu plików.
• Used : Ilość zajętego obecnie miejsca na dysku.
• Avail : Dostępna wolna przestrzeń.
• Use% : Procent zajętego miejsca.
• Mounted on : Punkt montowania systemu plików.

Zaawansowane użycie

Wyświetlanie tylko określonego systemu plików

Używając opcji -T, możesz wyświetlić typy systemów plików, a także przefiltrować je według konkretnego typu.

df -T ext4

To polecenie wyświetli informacje wyłącznie dla systemów plików sformatowanych jako ext4.

Sprawdzanie konkretnego punktu montowania

Jeśli chcesz sprawdzić tylko przestrzeń dyskową dla określonego punktu montowania (np. /home), użyj następującego polecenia:

df -h /home

To wyświetli całkowitą i dostępną przestrzeń dyskową przydzieloną do katalogu /home.

Wskazówki rozwiązywania problemów

• Gdy przestrzeń dyskowa się wyczerpie Użyj polecenia df, aby zidentyfikować systemy plików z 100 % użyciem. Następnie podejmij działania, takie jak usunięcie niepotrzebnych plików.
• Wynik polecenia df nie aktualizuje się Jeśli wolne miejsce nie zmienia się po usunięciu plików, może istnieć proces, który nadal je używa. Użyj polecenia lsof, aby zidentyfikować proces i podjąć odpowiednie kroki.

lsof | grep deleted

Podsumowanie

Polecenie df jest przydatnym narzędziem do szybkiego sprawdzania ogólnego zużycia dysku w Ubuntu. Opcja -h sprawia, że wynik jest bardziej czytelny, co czyni go dostępny nawet dla początkujących. Opanowując podstawy i zaawansowane zastosowania opisane w tej sekcji, możesz efektywniej zarządzać przestrzenią dyskową swojego systemu.

3. Jak sprawdzić zużycie dysku dla konkretnych katalogów i plików (polecenie du)

Sprawdzenie ogólnego zużycia dysku nie wystarczy, aby określić, które katalogi lub pliki pochłaniają najwięcej miejsca. W takich przypadkach polecenie du pozwala analizować zużycie dysku na poziomie poszczególnych katalogów lub plików. Ten rozdział wyjaśnia podstawy oraz zaawansowane przypadki użycia polecenia du.

Co to jest polecenie du?

du oznacza „disk usage” i jest poleceniem wyświetlającym ilość miejsca na dysku zajmowanego przez określone katalogi lub pliki. Jest szczególnie przydatne do identyfikacji przyczyn niedoboru przestrzeni dyskowej.

Podstawowe użycie

Prosty przykład użycia polecenia du wygląda następująco:

du -sh /path/to/directory

• Opcja -s Wyświetla tylko całkowity rozmiar określonego katalogu.
• Opcja -h Wyświetla w formacie czytelnym dla człowieka (KB, MB, GB).

Przykład Wyjścia

5.2G    /home/user/Documents

Ten wynik wskazuje, że katalog /home/user/Documents zużywa 5,2 GB miejsca na dysku.

Sprawdzanie Szczegółowego Użycia

Wyświetlanie Użycia Dysku dla Podkatalogów

Aby sprawdzić użycie dysku podkatalogów w określonym katalogu, użyj następującego polecenia:

du -h /path/to/directory/*

Przykład

1.5G    /path/to/directory/subdir1
3.2G    /path/to/directory/subdir2
500M    /path/to/directory/subdir3

Ułatwia to identyfikację, który podkatalog zużywa najwięcej miejsca.

Zaawansowane Użycie

Sortowanie według Rozmiaru

Aby posortować katalogi i pliki według użycia dysku w kolejności malejącej, użyj polecenia sort:

du -ah /path/to/directory | sort -rh | head -n 10

Przykład

2.5G    /path/to/directory/largefile1.iso
1.2G    /path/to/directory/subdir1
800M    /path/to/directory/largefile2.zip

Podsumowanie

Polecenie du to potężne narzędzie do analizy użycia dysku na poziomie katalogów i plików. Połączenie go z poleceniami takimi jak find i sort może pomóc szybko zidentyfikować i rozwiązać problemy z miejscem na dysku.

4. Jak Sprawdzić Użycie Dysku Wizualnie Używając GUI (Analizator Użycia Dysku)

Oprócz używania narzędzi wiersza poleceń, możesz również sprawdzić użycie dysku wizualnie za pomocą GUI (Graphical User Interface). W Ubuntu narzędzie „Disk Usage Analyzer” pozwala na graficzną analizę użycia dysku. Ten rozdział wyjaśnia funkcje, metodę instalacji i podstawowe użycie Analizatora Użycia Dysku.

Czym jest Analizator Użycia Dysku?

Analizator Użycia Dysku to narzędzie do zarządzania dyskami domyślnie zawarte w Ubuntu. Zapewnia graficzną reprezentację użycia dysku, taką jak wykresy kołowe i słupkowe, co ułatwia identyfikację, które katalogi i pliki zużywają najwięcej miejsca.

Jak Zainstalować

W większości wersji Ubuntu Analizator Użycia Dysku (baobab) jest preinstalowany. Jeśli nie jest zainstalowany, możesz go zainstalować za pomocą następującego polecenia:

sudo apt update
sudo apt install baobab

Po instalacji możesz go uruchomić, wyszukując „Disk Usage Analyzer” w menu aplikacji.

Podstawowe Użycie

1. Uruchamianie Narzędzia

Istnieją dwa sposoby uruchomienia Analizatora Użycia Dysku:

1. Wyszukaj „Disk Usage Analyzer” w menu aplikacji i otwórz go.
2. Uruchom go z terminala za pomocą następującego polecenia:

baobab

2. Wybór Katalogu do Skanowania

Po uruchomieniu narzędzia zobaczysz następujące opcje:

• Skanuj Folder Domowy Skanuje cały katalog domowy domyślnie.
• Wybierz Określony Folder Kliknij przycisk „Wybierz Folder”, aby wybrać katalog do analizy.
• Skanuj Zdalne Dyski Sprawdź użycie dysku pamięci sieciowej lub zdalnych serwerów.

3. Sprawdzanie Użycia Dysku

Po zakończeniu skanowania zobaczysz:

• Reprezentacja Graficzna Użycie dysku jest wyświetlane w formacie wykresu kołowego lub słupkowego.
• Szczegółowa Lista Możesz sprawdzić użycie dysku, dostępne miejsce i liczbę plików w każdym katalogu.

Przydatne Funkcje

1. Identyfikacja Dużych Plików

Możesz rozwijać katalogi, aby szybko zlokalizować duże pliki lub foldery, co pomaga zdecydować, co usunąć.

2. Skanowanie Dysków Sieciowych

Analizator Użycia Dysku obsługuje skanowanie zdalnych serwerów i pamięci sieciowej (np. NFS, SMB), co jest przydatne do sprawdzania użycia dysku na zewnętrznych dyskach.

3. Eksportowanie Wyników Skanowania

Możesz eksportować wyniki skanowania do późniejszego odniesienia lub udostępnienia członkom zespołu.

Zalety i Wady

Zalety

• Łatwy do Zrozumienia : Wykresy zapewniają jasną wizualną reprezentację użycia dysku.
• Przyjazny dla Początkujących : Nie wymaga wiedzy o wierszu poleceń; wszystko można zrobić za pomocą kliknięć.
• Obsługuje Dyski Sieciowe : Może skanować zdalne urządzenia pamięciowe.

Wady

• Skanowanie może być wolne : Duże katalogi mogą wymagać dużo czasu na skanowanie.
• Ograniczona personalizacja : W porównaniu z narzędziami CLI, dostępnych jest mniej zaawansowanych opcji filtrowania i sortowania.

Podsumowanie

Disk Usage Analyzer to przydatne narzędzie dla użytkowników na każdym poziomie. Graficzny interfejs ułatwia identyfikację, które katalogi lub pliki zajmują najwięcej miejsca na dysku. Łącząc je z narzędziami CLI, możesz efektywnie zarządzać przestrzenią dyskową.

5. Jak zwolnić miejsce na dysku, gdy jest mało

Gdy miejsce na dysku jest małe, system może zwolnić lub nie uda się zainstalować nowego oprogramowania. Ta sekcja wyjaśnia praktyczne sposoby zwolnienia miejsca na dysku.

Usuwanie niepotrzebnych plików i katalogów

1. Usuwanie plików tymczasowych

Pliki tymczasowe mogą się gromadzić i zajmować miejsce. Użyj poniższego polecenia, aby je usunąć:

sudo rm -rf /tmp/*

2. Opróżnianie kosza

Usunięte pliki pozostają w koszu, zajmując miejsce. Użyj tego polecenia, aby go opróżnić:

rm -rf ~/.local/share/Trash/*

Usuwanie nieużywanych pakietów i pamięci podręcznej

1. Usuwanie nieużywanych pakietów

Użyj tego polecenia, aby usunąć niepotrzebne pakiety:

sudo apt-get autoremove

2. Czyszczenie pamięci podręcznej pakietów

Poniższe polecenie usuwa zbuforowane pliki instalacyjne:

sudo apt-get clean

Znajdowanie i usuwanie dużych plików

1. Wyszukiwanie dużych plików

Użyj poniższego polecenia, aby wyświetlić pliki większe niż 100 MB:

find / -type f -size +100M

Zarządzanie plikami dziennika

1. Usuwanie starych dzienników

Aby zmniejszyć pliki dziennika, użyj:

sudo journalctl --vacuum-size=50M

Regularne monitorowanie użycia dysku

1. Używanie GUI do monitorowania

Regularnie sprawdzaj użycie dysku przy pomocy „Disk Usage Analyzer” lub polecenia du.

2. Automatyzacja monitorowania

Użyj skryptu, aby automatycznie sprawdzać użycie dysku:

#!/bin/bash
df -h > ~/disk_usage_report.txt

Podsumowanie

Postępując zgodnie z tymi krokami, możesz zwolnić miejsce na dysku i zapobiec przyszłym problemom. Regularne sprawdzanie i czyszczenie dysku pomoże utrzymać wydajność systemu.

6. FAQ (Najczęściej zadawane pytania)

P1: Jaka jest różnica między poleceniami df i du?

• Polecenie df : Wyświetla ogólne użycie dysku dla każdego systemu plików.
• Polecenie du : Pokazuje użycie dysku dla konkretnych katalogów i plików.

P2: Jak zidentyfikować, co zajmuje miejsce na dysku?

Użyj poniższego polecenia:

du -ah / | sort -rh | head -n 10

P3: Dlaczego usunięty plik nie zwalnia miejsca?

Użyj tego polecenia, aby sprawdzić, czy proces nadal używa pliku:

lsof | grep deleted

7. Zakończenie

Zarządzanie miejscem na dysku w Ubuntu jest kluczowe dla stabilności systemu. Korzystając z metod opisanych w tym artykule, możesz efektywnie sprawdzać, analizować i zwalniać miejsce na dysku. Regularna konserwacja zapewni płynne działanie systemu.