Kompletny przewodnik po reinstalacji Ubuntu | Dla początkujących i zaawansowanych użytkowników

1. Wstęp

Ubuntu jest popularną dystrybucją Linuksa o otwartym kodzie źródłowym, ale z czasem system może stać się niestabilny lub napotkać problemy spowodowane błędami konfiguracyjnymi. W takich przypadkach ponowna instalacja Ubuntu może przywrócić go do czystego stanu i pomóc zbudować stabilne oraz wydajne środowisko.

W tym przewodniku przedstawimy kompleksowe wyjaśnienie reinstalacji Ubuntu zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych użytkowników, obejmujące konfigurację po reinstalacji, rozwiązywanie problemów oraz FAQ.

2. Przygotowanie do reinstalacji

Przed ponowną instalacją Ubuntu należy odpowiednio się przygotować. Poprawna kopia zapasowa danych oraz wybór właściwej wersji Ubuntu są kluczowe dla płynnego procesu reinstalacji.

2.1 Wybór wersji (LTS vs najnowsze wydanie)

Ubuntu oferuje dwie główne wersje: LTS (Long Term Support) oraz najnowsze wydanie. Zrozumienie ich różnic pomoże wybrać tę, która najlepiej odpowiada Twoim potrzebom.

Ogólnie, jeśli zależy Ci na stabilnym środowisku, zaleca się wybrać wersję LTS (np. Ubuntu 22.04 LTS).

2.2 Tworzenie kopii zapasowych danych (przy użyciu Timeshift i Deja Dup)

Reinstalacja Ubuntu może skutkować utratą danych, dlatego ważne jest, aby wcześniej wykonać kopię zapasową ważnych plików.

Metody tworzenia kopii zapasowych

1. Za pomocą interfejsu graficznego

• Użyj „Deja Dup” (narzędzie do tworzenia kopii zapasowych), aby łatwo zapisać dane na zewnętrznym nośniku lub w chmurze.
• Kroki: „Ustawienia” → „Kopia zapasowa” → „Wybierz miejsce kopii” → „Rozpocznij kopię”

2. Za pomocą terminala

• „Timeshift” umożliwia utworzenie pełnej migawki systemu.
• Polecenie instalacji: sudo apt install timeshift
• Tworzenie migawki: sudo timeshift --create --comments "Backup before reinstall"

2.3 Tworzenie nośnika instalacyjnego (USB / DVD)

Pobierz plik ISO Ubuntu i utwórz nośnik instalacyjny.

Kroki

1. Pobierz plik ISO z oficjalnej strony

• Pobierz najnowszy ISO Ubuntu ze strony oficjalnej Ubuntu .

2. Utwórz bootowalny USB

• W systemie Windows: użyj narzędzia „Rufus”
• W Ubuntu: użyj polecenia dd lub aplikacji „Startup Disk Creator”
  sudo dd if=ubuntu.iso of=/dev/sdX bs=4M status=progress

3. Skonfiguruj BIOS/UEFI, aby uruchamiać z USB

• Uruchom ponownie komputer i zmień kolejność rozruchu w BIOS (klawisz F2, F12, Del).

3. Proces reinstalacji Ubuntu

Istnieją dwa główne sposoby reinstalacji Ubuntu: Standardowa instalacja (przyjazna dla początkujących) oraz Instalacja niestandardowa (dla zaawansowanych użytkowników).

3.1 Standardowa instalacja (dla początkujących)

Jest to prosty sposób reinstalacji, który całkowicie usuwa wszystkie dane i wykonuje czystą instalację.

Kroki

1. Uruchom z nośnika USB instalacyjnego

• Uruchom komputer z nośnika USB i wybierz „Wypróbuj Ubuntu” lub „Zainstaluj Ubuntu”.

2. Wybierz opcje instalacji

• Wybierz „Wymaż dysk i zainstaluj Ubuntu” (spowoduje to usunięcie wszystkich danych).

3. Ustaw język, strefę czasową i układ klawiatury

• Wybierz odpowiedni układ klawiatury (np. US lub międzynarodowy).

4. Utwórz nazwę użytkownika i hasło

• Skonfiguruj dane logowania dla nowej instalacji Ubuntu.

5. Rozpocznij instalację

• Instalacja potrwa kilka minut. Po jej zakończeniu uruchom ponownie komputer.

3.2 Instalacja niestandardowa (dla zaawansowanych użytkowników)

Ta metoda pozwala zachować konfigurację dual‑boot lub reinstalować Ubuntu, pozostawiając niektóre partycje nienaruszone.

Kroki

1. Wybierz „Coś innego” podczas instalacji
2. Ręczna konfiguracja partycji

• Sformatuj partycję / (root)
• Zachowaj partycję /home, aby zachować dane użytkownika
• Włącz LVM lub szyfrowanie (LUKS), jeśli jest potrzebne

3. Kontynuuj instalację

• Dokończ wybór języka, strefy czasowej i konfigurację użytkownika tak, jak w instalacji standardowej.

4. Podstawowa konfiguracja po reinstalacji

Po reinstalacji Ubuntu musisz skonfigurować kilka podstawowych ustawień, aby zoptymalizować system.

4.1 Aktualizowanie systemu

Po instalacji kluczowe jest zaktualizowanie systemu do najnowszych pakietów. Uruchom następujące polecenie, aby zaktualizować wszystko:

sudo apt update && sudo apt upgrade -y

4.2 Ponowne instalowanie niezbędnych aplikacji

Po ponownym zainstalowaniu Ubuntu będziesz musiał ponownie zainstalować często używane aplikacje.

sudo apt install -y vim git curl

4.3 Konfigurowanie wsparcia językowego

Po reinstalacji wprowadzanie japońskiego może nie być włączone. Zainstaluj Mozc (silnik wprowadzania japońskiego Google), aby go skonfigurować.

sudo apt install -y ibus-mozc

Po instalacji uruchom ponownie system i włącz Mozc w „Ustawienia” → „Region i język”.

5. Typowe problemy i rozwiązywanie

Po ponownym zainstalowaniu Ubuntu możesz napotkać kilka typowych problemów. Oto możliwe rozwiązania.

5.1 Zawieszanie się lub zatrzymywanie instalacji Ubuntu

Możliwe przyczyny i rozwiązania

• Uszkodzony nośnik instalacyjny USB → Zweryfikuj sumę kontrolną ISO i odtwórz nośnik rozruchowy USB.
• Niezgodność trybu UEFI/Legacy → Sprawdź ustawienia BIOS i upewnij się, że wybrano prawidłowy tryb rozruchu.
• Problemy ze zgodnością sprzętu → Spróbuj uruchomić Ubuntu w „Trybie bezpiecznej grafiki”.

5.2 System nie uruchamia się / Błędy GRUB

Jeśli Ubuntu nie uruchamia się po reinstalacji, bootloader GRUB może nie być poprawnie skonfigurowany. Możesz go naprawić, wykonując następujące kroki.

Kroki naprawy GRUB

1. Uruchom Ubuntu z Live USB
2. Otwórz terminal i wykonaj te polecenia

   sudo mount /dev/sdX /mnt
   sudo grub-install --root-directory=/mnt /dev/sdX
   sudo update-grub
   

※ Zastąp sdX właściwym dyskiem, na którym zainstalowano Ubuntu.

3. Uruchom ponownie i sprawdź, czy GRUB został naprawiony

5.3 Sterowniki NVIDIA lub Wi‑Fi nie działają

Instalacja sterowników NVIDIA

sudo ubuntu-drivers autoinstall
sudo reboot

Naprawa brakujących sterowników Wi‑Fi

sudo apt install firmware-b43-installer

Po wykonaniu tego polecenia uruchom ponownie komputer i sprawdź, czy Wi‑Fi działa.

6. FAQ (Najczęściej zadawane pytania)

Oto odpowiedzi na typowe pytania dotyczące reinstalacji Ubuntu.

6.1 Czy mogę zresetować Ubuntu bez reinstalacji?

Ubuntu nie posiada wbudowanej funkcji „Reset” jak Windows, ale możesz przywrócić system do prawie czystego stanu, używając następujących poleceń:

sudo apt autoremove --purge
sudo apt clean

Alternatywnie możesz usunąć wszystko oprócz katalogu domowego i ponownie zainstalować niezbędne pakiety, aby wrócić do prawie domyślnego stanu.

6.2 Czy mogę ponownie zainstalować Ubuntu bez wpływu na konfigurację dual‑boot?

Tak, możesz. Podczas reinstalacji wybierz „Instalacja niestandardowa” i upewnij się, że nie usuwasz partycji Windows.

6.3 Co zrobić, gdy instalacja Ubuntu się nie powiedzie?

• Jeśli napotkasz błędy podczas instalacji → Spróbuj odtworzyć nośnik instalacyjny USB.
• Jeśli system nie uruchamia się po instalacji → Napraw GRUB (zobacz „5.2 Błędy i rozwiązania GRUB”).

6.4 Jak mogę przywrócić dane po reinstalacji Ubuntu?

Jeśli używałeś narzędzia do tworzenia kopii zapasowych, takiego jak Timeshift lub Deja Dup, możesz przywrócić pliki z kopii zapasowej.

sudo timeshift --restore

6.5 Ubuntu jest nadal wolny lub niestabilny po reinstalacji. Co zrobić?

Mogą występować problemy sprzętowe, takie jak zużycie SSD lub niewystarczająca ilość RAM. Użyj następujących poleceń, aby sprawdzić wydajność systemu:

top
iotop

Aby sprawdzić stan SSD:

sudo smartctl -a /dev/sdX

Jeśli wykryto problemy sprzętowe, rozważ modernizację komponentów systemu.