Paano Tanggalin nang Buo ang Software sa Ubuntu | Gabay sa apt, snap, dpkg

1. Panimula

Kapag gumagamit ka ng Ubuntu, halos tiyak na darating ang mga pagkakataon na nais mong tanggalin ang mga hindi na kinakailangang software o package. Lalo na kapag nais mong gawing mas magaan ang sistema o ayusin ang mga tool na nainstal para sa testing, mahalagang maunawaan ang tamang paggamit ng mga “command sa pag-uninstall”.

Ang Ubuntu ay isang Linux distribution na batay sa Debian, at pangunahing ginagamit ang APT (Advanced Package Tool) para sa pamamahala ng mga package. Ang operasyon mula sa command line ay maaaring mukhang mahirap sa unang tingin, ngunit kung maiintindihan ang mga basic, maaari itong maging napakalakas sa pamamahala ng software.

Sa artikulong ito, ipapaliwanag ang mga kinatawang paraan ng pag-uninstall sa Ubuntu ayon sa iba’t ibang command. Simula sa apt remove at apt purge, pati na rin ang dpkg at snap command, hanggang sa pag-delete ng file tulad ng rm -rf, sasaklawin lahat. Ipapaliwanag nang mabuti para sa mga baguhan sa Linux, kaya magbasa nang walang alalahanin.

Bukod dito, maraming dapat na maingat sa pag-delete gamit ang command. Lalo na kung aksidenteng matanggal ang mga package na may kaugnayan sa sistema, maaaring magkaroon ng problema sa pagtakbo o kailangan ng re-install. Upang maiwasan ang mga risk na iyan, gamitin ang “safe at epektibong paraan ng pag-uninstall” na ipinapakita sa artikulong ito bilang reference.

Sa susunod na section, ipapaliwanag ang pinakakaraniwang basic na mga command sa pag-uninstall na apt remove at apt purge.

2. Mga Pangunahing Utos ng Pag-uninstall

Ang pinakakaraniwang paraan upang alisin ang software sa Ubuntu ay ang paggamit ng APT (Advanced Package Tool). Sa bahaging ito, ipapakilala namin ang dalawang pangunahing utos: apt remove at apt purge. Parehong utos para sa pag-alis ng software, ngunit magkaiba ang layunin at epekto ng bawat isa.

apt remove: Alisin ang Pangunahing Bahagi ng Package

Ang utos na apt remove ay nag-aalis ng tinukoy na pangunahing bahagi ng package. Gayunpaman, sa operasyon na ito, nananatili ang mga file ng setting kaya kapag muling in-install, maaaring mapanatili ang dating mga setting nang hindi nagbabago.

Halimbawa ng Paggamit:

sudo apt remove pangalan_ng_package

Halimbawa:

sudo apt remove gimp

Sa halimbawang ito, aalisin ang software ng pag-edit ng imahe na “GIMP”. Gayunpaman, nananatili ang mga file ng setting ng GIMP sa loob ng sistema.

apt purge: Alisin nang Buo Kasama ang mga File ng Setting

Samantala, ang utos na apt purge ay nag-aalis hindi lamang ng pangunahing bahagi ng package kundi kasama rin ang mga kaugnay na file ng setting. Inirerekomenda ito kapag nais mong bumalik sa ganap na estado ng simula sa muling pag-install o panatilihin ang malinis na kapaligiran.

Halimbawa ng Paggamit:

sudo apt purge pangalan_ng_package

Halimbawa:

sudo apt purge gimp

Sa utos na ito, aalisin ang lahat ng bahagi ng GIMP at mga file ng setting, kaya halos wala nang bakas na naiiwan sa sistema.

Ang Pagkakaiba sa Paggamit ng remove at purge

• Kung pansamantalang aalisin lamang ang software, gumamit ng apt remove
• Kung nais mong alisin nang buo ang mga bakas at hindi iwan ang pagkakataon para sa muling setting, gumamit ng apt purge

Sa pamamagitan ng pagkakaiba-iba batay sa sitwasyon, makakatulong ito sa pag-oorganisa ng sistema o pag-iwas sa mga problema.

3. Pag-aayos ng Mga Dependency

Sa Ubuntu, pagkatapos mag-uninstall ng software, maaaring manatili sa loob ng sistema ang mga dependency package na nainstall kasama ng software na iyon. Ang mga hindi kailangang dependency package na ito ay hindi lamang nagdudulot ng pagkapuno ng espasyo sa disk, kundi nagiging hadlang din sa pagpapanatiling maayos at nakaayos ang sistema.

Kaya naman, ang dapat gamitin ay ang apt autoremove command. Sa pamamagitan ng command na ito, maaari nating awtomatikong matukoy at alisin ang mga hindi na ginagamit na hindi kailangang package.

apt autoremove: Awtomatikong Pagbura ng Hindi Kailangang Package

Ang apt autoremove ay isang command para sa pagbura ng mga package na hindi na kailangan bilang dependency. Halimbawa, kapag tinanggal ang isang application, maaaring hindi na gamitin ang mga kaugnay na library at iba pang dependency package. Mahirap hanapin at tanggalin ito nang manu-mano, ngunit gamit ang autoremove, maaari itong ayusin nang sabay-sabay.

Halimbawa ng Paggamit:

sudo apt autoremove

Kapag pinatakbo ang command na ito, awtomatikong lalabas sa listahan ng Ubuntu ang mga “hindi na ginagamit na package” at tatanggalin. Bago tanggalin, lalabas ang confirmation screen, kaya walang alalahanin na matanggal ang kailangang package sa hindi sinasadya.

Oras ng Pagpapatupad at Mga Paunawa

• apt remove o apt purge pagkatapos mag-execute, kaagad na mag-execute ng apt autoremove ang ideal.
• Gayunpaman, ito ay “awtomatikong paghusga” lamang, kaya suriin ang listahan ng matatanggal na package, tiyakin na walang problema bago magpatuloy.

Habit upang Hindi Mag-iwan ng Hindi Kailangang Package

Upang mapanatiling malinis ang Ubuntu, inirerekomenda ang pagbuo ng habit na regular na mag-execute ng sudo apt autoremove. Lalo na sa development environment na madalas mag-install at uninstall ng software, malaki ang epekto nito na mararamdaman.

4. Pag-aalis Gamit ang Iba Pang Mga Tool sa Pamamahala ng Package

Sa Ubuntu, bukod sa APT (command na apt), mayroong maraming sistema ng pamamahala ng package tulad ng dpkg at snap. Ang mga software na nainstall gamit ang mga tool na ito ay maaaring hindi maalis gamit ang apt, kaya kailangang alisin gamit ang tamang paraan para sa bawat isa.

Sa seksyong ito, ipapaliwanag namin ang mga hakbang sa pag-aalis na naaayon sa bawat tool sa pamamahala ng package.

Ang Pag-aalis Gamit ang dpkg Command

Ang dpkg ay isang mga low-level na tool sa pamamahala ng Debian package (.deb) sa Ubuntu. Ang mga software na nainstall nang manu-mano gamit ang .deb file ay maaaring alisin gamit ang dpkg -r o dpkg --remove.

Halimbawa ng Paggamit:

sudo dpkg -r pangalan_ng_package

Halimbawa:

sudo dpkg -r google-chrome-stable

Sa command na ito, maaari mong alisin ang pangunahing bahagi ng tinukoy na package, ngunit maaaring manatili ang mga config file.

Mga Paalala:

• Ang dpkg ay hindi nagre-resolve ng dependencies, kaya para sa pag-aalis ng dependent packages, kailangang gamitin kasama ang apt autoremove at iba pa.
• Ang mga pangalan ng package ay maaaring suriin gamit ang dpkg -l.

Ang Pag-aalis ng snap Package

Sa mga kamakailang Ubuntu, lumalaki ang pamamahagi ng app sa pamamagitan ng Snap package. Dahil ang Snap package ay pinamamahalaan ng ibang mekanismo mula sa APT, gumamit ng dedicated snap remove command para sa pag-aalis.

Halimbawa ng Paggamit:

sudo snap remove pangalan_ng_package

Halimbawa:

sudo snap remove firefox

Sa command na ito, maaari mong alisin ang Firefox na nainstall bilang Snap.

Paraan ng Pagsusuri ng Snap Package:

snap list

Ito ay nagpapakita ng listahan ng mga Snap package na nainstall ngayon.

Karagdagang: Paraan upang Madagdagan ang Libreng Espasyo Pagkatapos Alisin ang Snap
Maaaring may mga lumang revision ng Snap package na awtomatikong nananatili, na maaaring magpahirap sa disk. Manual deletion ay posible gamit ang sumusunod na command:

sudo snap set system refresh.retain=2

Sa pamamagitan ng pag-set nito nang ganito, ang mga lumang snap ay pananatilihin lamang hanggang 2 bersyon, at hindi mag-aaccumulate ang hindi kinakailangang data.

5. Pagbura ng Direktoryo at File

Bilang karagdagan sa pag-uninstall ng software o package, may mga pagkakataon din sa Ubuntu kung saan nais mong manu-manong burahin ang hindi kinakailangang mga file o direktoryo. Halimbawa, mga labi ng config file, pansamantalang ginawang direktoryo, data ng cache, at iba pa.

Sa seksyong ito, tatalakayin nang detalyado ang paggamit ng rm, ang basic na command para sa pagbura ng file sa Linux, at ang mga precautions nito.

Pagbura ng File: Basic ng rm Command

Ang rm command ay maikli para sa “remove”, at ito ang basic na command para sa pagbura ng file. Bagaman napakalakas nito, maaaring mawala ang mahahalagang data kung gagamitin nang hindi tama, kaya kailangang mag-ingat sa paggamit.

Halimbawa ng Paggamit:

rm pangalan_ng_file

Halimbawa:

rm test.txt

Sa command na ito, ang test.txt file sa current directory ay mabubura.

Pagbura ng Direktoryo: Paggamit ng -r Opsyon

Kung nais mong burahin ang direktoryo, kailangang gamitin ang -r (o --recursive) opsyon upang rekursibong burahin ito.

Halimbawa ng Paggamit:

rm -r pangalan_ng_direktoryo

Halimbawa:

rm -r old_logs

Sa ganitong paraan, ang old_logs direktoryo at lahat ng mga file at subdirektoryo nito ay mabubura.

Ang Panganib at Paggamit ng rm -rf

Ang rm -rf ay lalo na kailangang mag-ingat para sa mga baguhan sa Linux.

• -r：Rekursibong pagbura ng direktoryo
• -f：Pagbura nang walang confirmation message (force)

Halimbawa ng Paggamit:

sudo rm -rf /home/username/tmp/

Sa ganitong paggamit, maaari mong burahin nang direkta ang direktoryo at laman nito nang walang confirmation, ngunit kung magkakamali sa target, maaaring sirain ang buong system.

Halimbawa na Hinding-Hindi Dapat Gawin:

sudo rm -rf /

Ang command na ito ay ang pinakamasamang halimbawa na nagbubura ng buong root directory ng system. Huwag itong subukan kahit copy-paste lang.

Mga Hakbang sa Kaligtasan sa Pagbura ng File

1. Suriin ang laman bago magbura:

   ls pangalan_ng_direktoryo

2. Gamitin ang trash-cli sa halip na direct delete (para sa mga baguhan):

   sudo apt install trash-cli
   trash-put pangalan_ng_file

Sa ganitong paraan, ang file ay ililipat muna sa trash bin, at maaari pang ibalik pagkatapos.

6. Mga Tala ng Pag-iingat at Pinakamahusay na Gawi

Ang proseso ng pag-a-uninstall sa Ubuntu ay napakagaan at makapangyarihan, ngunit dahil dito, maraming sitwasyon na nangangailangan ng maingat na operasyon. Lalo na para sa mga baguhan na hindi pa sanay sa mga operasyon sa command line, ang maling pagbura ay maaaring direktang magdulot ng problema sa sistema.

Dito, ipapakita namin ang mga tala ng pag-iingat sa pag-a-uninstall ng software o file, at ang mga pinakamahusay na gawi para sa mahusay at ligtas na operasyon.

Kumuha ng Backup Bago Mag-uninstall

Kahit na sigurado kang hindi na kailangan ang bagay na aalisin, mahalaga na mag-backup para sa kaligtasan. Ang mga file ng setting, database, o mga dokumento ay maaaring hindi na maibalik pagkatapos ng pagbura.

May mga paraan ng backup tulad ng sumusunod:

• cp command para kopyahin sa ibang folder
• Paglipat sa external storage o cloud
• Synchronous backup gamit ang rsync

Maging Sobra Maingat sa Paggamit ng sudo

Ang sudo ay nagbibigay ng administrator privileges para magpatakbo ng command, kaya malaking epekto ang maling operasyon. Lalo na kapag pinagsama sa rm -rf at iba pa, maaaring magdulot ng hindi na maibabalik na pinsala.

Pinakamahusay na Gawi:

• Bago magpatakbo ng command na may sudo, suriin ang buong command
• Kung may --dry-run option para sa pagsubok, subukan muna
• Para sa komplikadong pagbura, gawin itong script at suriin bago magpatakbo

Kumpirmahin ang Target ng Pagbura Bago Gawin

Para maiwasan ang aksidenteng pagbura ng kinakailangang package o file, mahalaga na maunawaan nang maaga ang target.

• Pagsusuri ng estado ng package:

  dpkg -l | grep pangalan_ng_package

• Pagsusuri ng pag-iral ng file:

  ls -l pangalan_ng_file

• Pagkumpirma ng mga package na aalisin gamit ang APT nang maaga:

  sudo apt remove pangalan_ng_package --dry-run

Gamitin Din ang GUI Tools Kung Hindi Sigurado sa Operasyon

Kung hindi pa sanay sa terminal, isa ring paraan ang paggamit ng GUI tools tulad ng Ubuntu Software Center. Dahil visual ang pag-input ng pangalan ng package at pagsusuri ng saklaw ng pagbura, makakatulong ito upang mabawasan ang mga pagkakamali.

Suriin ang Kalagayan ng Sistema Pagkatapos ng Pagbura

Pagkatapos ng pag-a-uninstall, ayusin din ang mga dependency at suriin ang available na espasyo.

• Pag-aayos ng hindi kinakailangang mga package:

  sudo apt autoremove

• Pagsusuri ng kapasidad ng disk:

  df -h

7. Madalas na Katanungan (FAQ)

Ang mga hakbang sa pag-uninstall ng Ubuntu ay mukhang simple, ngunit marami ang nakakaranas ng mga tanong tulad ng “Tama na ba ito?” o “Paano kung magkaroon ng problema?” habang isinasagawa ang trabaho.

Dito ay pinagsama-sama namin ang mga madalas itanong at ang kanilang mga sagot. Kapaki-pakinabang ito hindi lamang para sa mga baguhan kundi pati na rin sa mga intermediate na gumagamit.

Q1. Ano ang pagkakaiba ng apt remove at apt purge?

A.
apt remove ay nagtatanggal lamang ng mismong pakete, ngunit iniwan ang mga configuration file. Samantala, apt purge ay nagtatanggal ng pakete kasama ang mga configuration file nang buo.

Kung nais mong panatilihin ang mga setting kapag mag-reinstall, piliin ang remove; kung nais mong bumalik sa isang malinis na kalagayan, piliin ang purge.

Q2. Ano ang mga dapat tandaan kapag gumagamit ng command na rm -rf?

A.___PLACEHOLDER3___ rm -rf ay isang mapanganib na command na nagtatanggal ng mga target na file o direktoryo ng walang kumpirmasyon. Kung magkamali sa paggamit, maaaring mabura pa ang mahahalagang file ng system.

Bago patakbuhin, i-verify ang mga tinatanggal na file gamit ang command na ls, iwasan hangga’t maaari ang paggamit ng “sudo”, at kung kinakailangan, gamitin ito nang maingat.

Q3. Paano magtanggal ng mga hindi kailangang dependent packages nang sabay-sabay?

A.
Pagkatapos mag-uninstall ng software gamit ang APT, ang mga hindi na kailangan na dependent packages ay maaaring tanggalin nang sabay-sabay gamit ang sumusunod na command.

sudo apt autoremove

Ang command na ito ay awtomatikong nagtatanggal lamang ng mga package na itinuturing na hindi na kailangan, kaya mataas ang kaligtasan.

Q4. Paano harapin ang error na “Unable to locate package”?

A.
Ang error na ito ay lumalabas kapag hindi mahanap ng APT ang pakete. Subukan ang mga sumusunod na hakbang upang ayusin ito:

1. Suriin kung may typo sa pangalan ng pakete.
2. I-update ang listahan ng mga pakete ng APT:

   sudo apt update

3. Kung gumagamit ng lumang bersyon ng Ubuntu, maaaring wala na ang repository; isaalang-alang ang pag-upgrade ng bersyon.

Q5. Paano matukoy ang mga software na na-install gamit ang Snap?

A.
Gamitin ang sumusunod na command upang ipakita ang listahan ng mga kasalukuyang naka-install na Snap package.

snap list

Ang mga software na nakalista dito ay na-install sa pamamagitan ng Snap, hindi APT; upang tanggalin, gamitin ang sudo snap remove package_name.