Cách cài đặt và sử dụng npm trên Ubuntu: Hướng dẫn đầy đủ cho lập trình viên Web

1. Giới thiệu

Lý do sử dụng npm trên Ubuntu

Một trong những công cụ không thể thiếu trong phát triển frontend và backend là npm (Node Package Manager). npm được sử dụng rộng rãi như một trình quản lý package cho Node.js, cho phép bạn dễ dàng cài đặt và quản lý các thư viện, công cụ JavaScript.

Khi sử dụng npm trên môi trường Ubuntu, bạn có thể tận dụng sự linh hoạt trong quản lý package và hiệu suất mạnh mẽ của hệ điều hành Linux, giúp tăng đáng kể hiệu quả phát triển. Ubuntu là bản phân phối được nhiều lập trình viên tin dùng, sử dụng từ quản trị server đến phát triển môi trường local.

Đặc biệt, khi làm việc với các framework dựa trên Node.js (như Vue.js, React, Next.js, v.v.), việc quản lý package bằng npm là điều phổ biến. Thiết lập môi trường này trên Ubuntu thường ổn định hơn và ít gặp lỗi hơn so với Windows hay macOS.

Mục tiêu của bài viết

Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách cài đặt và sử dụng npm cơ bản trên Ubuntu. Nội dung đặc biệt hữu ích cho các đối tượng sau:

• Lập trình viên lần đầu sử dụng Ubuntu
• Những ai đang gặp khó khăn khi xây dựng môi trường Node.js hoặc npm
• Người muốn học hệ thống cách sử dụng npm

Bài viết sẽ giới thiệu nhiều phương pháp cài đặt khác nhau, phân tích ưu nhược điểm của từng cách. Ngoài ra, bạn sẽ được trang bị các mẹo xử lý lỗi phổ biến, các lệnh hữu ích, giúp sử dụng npm trên Ubuntu một cách mượt mà nhất.

2. Cách cài đặt Node.js và npm trên Ubuntu

Để sử dụng npm trên Ubuntu, trước tiên bạn cần cài đặt Node.js, bởi npm đi kèm khi cài Node.js.

Dưới đây là 3 phương pháp chính để cài đặt Node.js và npm trên Ubuntu. Mỗi phương pháp đều có đặc trưng riêng, bạn nên chọn cách phù hợp với mục đích và phong cách phát triển của mình.

Cách 1: Sử dụng repository chính thức của Ubuntu

Các bước thực hiện

Repository mặc định của Ubuntu đã có sẵn Node.js. Đây là cách đơn giản, phù hợp cho người mới bắt đầu.

sudo apt update
sudo apt install nodejs npm

Sau khi cài đặt, kiểm tra phiên bản bằng lệnh sau:

node -v
npm -v

Ưu điểm

• Lệnh đơn giản, dễ làm theo
• Được cung cấp phiên bản ổn định, đảm bảo an toàn

Nhược điểm

• Phiên bản Node.js/npm thường khá cũ, có thể không hỗ trợ tính năng mới nhất

Cách 2: Sử dụng NodeSource PPA

Bạn có thể cài đặt Node.js và npm với phiên bản mới hơn bằng cách sử dụng repository từ NodeSource, gần với hỗ trợ chính thức từ Node.js.

Các bước thực hiện (ví dụ: Node.js 18.x)

curl -fsSL https://deb.nodesource.com/setup_18.x | sudo -E bash -
sudo apt install -y nodejs

npm sẽ được tự động cài đặt kèm Node.js.

Ưu điểm

• Dễ dàng cài đặt, tương thích tốt với Ubuntu
• Có thể sử dụng các phiên bản Node.js tương đối mới

Nhược điểm

• Như các PPA khác, có thể cần tự quản lý phụ thuộc hệ thống

Cách 3: Sử dụng nvm (Node Version Manager)

Nếu bạn muốn chuyển đổi linh hoạt nhiều phiên bản Node.js khi phát triển, hãy dùng nvm – giải pháp tiện lợi và linh hoạt nhất.

Các bước thực hiện

Trước tiên, cài đặt nvm:

curl -o- https://raw.githubusercontent.com/nvm-sh/nvm/v0.39.7/install.sh | bash

Sau đó reload shell và cài Node.js qua nvm:

source ~/.bashrc  # hoặc ~/.zshrc
nvm install 18
nvm use 18

npm sẽ được tự động cài kèm với Node.js.

Ưu điểm

• Chuyển đổi linh hoạt các phiên bản Node.js
• Có thể cấu hình phiên bản riêng cho từng dự án
• Không ảnh hưởng đến toàn hệ thống, an toàn khi sử dụng

Nhược điểm

• Cài đặt phức tạp hơn so với các cách khác
• Cần chỉnh sửa file cấu hình terminal

Nên chọn cách nào?

Nói chung, nếu muốn sử dụng lâu dài và chuyên nghiệp trên Ubuntu, nên chọn nvm. Nếu chỉ muốn bắt đầu nhanh, NodeSource PPA cũng là lựa chọn tốt.

3. Cách sử dụng npm cơ bản

Sau khi thiết lập môi trường Node.js và npm trên Ubuntu, bạn có thể bắt đầu quản lý các package bằng npm. npm là công cụ mạnh mẽ để cài đặt, cập nhật, xóa các package JavaScript.

Dưới đây là những lệnh npm cơ bản thường dùng nhất.

Cài đặt package

Cài đặt cục bộ (local install)

Để sử dụng package chỉ trong một dự án, hãy cài đặt cục bộ. Package sẽ nằm trong thư mục node_modules và được ghi lại trong package.json.

npm install TÊN_PACKAGE

Ví dụ cài đặt axios:

npm install axios

Cách này giúp chỉ các script trong dự án mới sử dụng được package đó.

Cài đặt toàn cục (global install)

Với các công cụ CLI dùng cho toàn hệ thống, hãy cài đặt toàn cục:

npm install -g TÊN_PACKAGE

Ví dụ cài đặt http-server toàn cục:

sudo npm install -g http-server

Trên Ubuntu, khi dùng tùy chọn -g thường cần thêm sudo.

Gỡ bỏ package

Xóa package không còn dùng đến bằng lệnh sau.

Gỡ cục bộ

npm uninstall TÊN_PACKAGE

Gỡ toàn cục

sudo npm uninstall -g TÊN_PACKAGE

Cập nhật package

Để cập nhật package lên phiên bản mới nhất:

Cập nhật từng package

npm update TÊN_PACKAGE

Cập nhật tất cả phụ thuộc

npm update

Lưu ý: Việc update chỉ nằm trong phạm vi phiên bản được chỉ định trong package.json.

Cài package cho phát triển (–save-dev)

Package chỉ dùng cho phát triển như test, build nên được cài bằng --save-dev.

npm install --save-dev TÊN_PACKAGE

Ví dụ cài jest:

npm install --save-dev jest

Những package này sẽ xuất hiện trong mục devDependencies của package.json.

Xem danh sách package

Xem package cục bộ

npm list

Xem package toàn cục

npm list -g --depth=0

Thêm --depth=0 để chỉ hiển thị package cấp cao nhất, giúp dễ quan sát.

Quản lý phụ thuộc dự án với package.json

package.json là file quan trọng nhất khi sử dụng npm trong dự án, lưu tên package, version, script, v.v.

Tạo file package.json bằng lệnh sau:

npm init

Để tự động tạo với giá trị mặc định:

npm init -y

4. Lỗi thường gặp và cách khắc phục

Khi dùng npm trên Ubuntu, bạn có thể gặp một số lỗi hoặc hành vi bất thường. Dưới đây là những lỗi phổ biến nhất và cách xử lý:

Lỗi quyền truy cập (permission error)

Dấu hiệu

EACCES: permission denied

Khi cài package toàn cục, đôi khi xuất hiện lỗi như trên.

Nguyên nhân

Lỗi xảy ra khi user không có quyền ghi vào thư mục cài đặt. Trên Ubuntu, thư mục như /usr/lib/node_modules yêu cầu quyền sudo vì lý do bảo mật.

Cách xử lý

• Thêm sudo khi cài đặt:

sudo npm install -g TÊN_PACKAGE

• Hoặc đổi thư mục cài đặt global về home để không cần sudo:

mkdir ~/.npm-global
npm config set prefix '~/.npm-global'

Thêm dòng sau vào ~/.bashrc hoặc ~/.profile:

export PATH="$HOME/.npm-global/bin:$PATH"

Để áp dụng thay đổi:

source ~/.bashrc

Không nhận diện được lệnh npm, lỗi PATH

Dấu hiệu

command not found: npm

Đã cài npm nhưng không chạy được lệnh.

Nguyên nhân

• Cài đặt Node.js/npm chưa hoàn thành hoặc bị lỗi
• Biến môi trường PATH chưa được cấu hình đúng

Cách xử lý

Kiểm tra PATH:

which npm

Nếu không thấy gì, hãy cài lại hoặc kiểm tra file cấu hình terminal nếu dùng nvm:

export NVM_DIR="$HOME/.nvm"
[ -s "$NVM_DIR/nvm.sh" ] && . "$NVM_DIR/nvm.sh"

Không cài được một số package, xung đột phiên bản

Dấu hiệu

• Có cảnh báo xung đột phụ thuộc khi cài package
• Lệnh npm install hiện nhiều cảnh báo

Nguyên nhân

Lỗi phát sinh do xung đột giữa các package hoặc sử dụng package đã bị deprecated.

Cách xử lý

• Cài đặt bản mới nhất:

npm install TÊN_PACKAGE@latest

• Kiểm tra phụ thuộc:

npm ls TÊN_PACKAGE

• Cài bắt buộc (không khuyến nghị):

npm install --legacy-peer-deps

• Xóa sạch và cài lại:

rm -rf node_modules package-lock.json
npm install

Một số lệnh debug hữu ích

• npm doctor: Kiểm tra môi trường hệ thống

npm doctor

• npm audit: Kiểm tra và sửa lỗi bảo mật

npm audit
npm audit fix

Lỗi npm trên Ubuntu đa phần có thông báo bằng tiếng Anh. Hãy đọc kỹ lỗi và xử lý từng bước, bạn sẽ giải quyết được phần lớn vấn đề.

5. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Dưới đây là các thắc mắc phổ biến khi sử dụng npm trên Ubuntu, giúp bạn chủ động phòng tránh sự cố và tối ưu môi trường phát triển.

Q1. Làm sao để cập nhật npm lên phiên bản mới nhất trên Ubuntu?

A1.

Chạy lệnh sau để cập nhật npm:

sudo npm install -g npm@latest

Nếu dùng nvm thì không cần sudo:

npm install -g npm@latest

Kiểm tra phiên bản:

npm -v

Q2. Khác biệt giữa cài đặt global và local của npm là gì?

A2.

• Cài local: Quản lý phụ thuộc cho từng dự án, nằm trong node_modules và khai báo trong package.json. Dễ chia sẻ với nhóm phát triển.
• Cài global: Dùng cho công cụ CLI, cài vào /usr/lib/node_modules trên Ubuntu, thường cần sudo.

Q3. Lợi ích của việc dùng nvm là gì?

A3.

nvm giúp bạn chuyển đổi nhanh nhiều phiên bản Node.js, rất tiện cho môi trường đa dự án hoặc cần kiểm thử nhiều phiên bản. Không làm ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống, npm cũng được quản lý tự động theo từng phiên bản Node.js.

• Hỗ trợ nhiều dự án, kiểm soát môi trường tốt hơn
• An toàn cho hệ thống
• Linh hoạt khi cần nhiều phiên bản

Q4. Nếu bị lỗi phụ thuộc npm thì phải làm gì?

A4.

Xóa thư mục node_modules và file package-lock.json rồi cài lại:

rm -rf node_modules package-lock.json
npm install

Nếu vẫn lỗi, thử lệnh npm ci (dành cho môi trường CI/CD).

Q5. npm báo “WARN” hoặc “audit” có sao không?

A5.

Cảnh báo (WARN) thường không nghiêm trọng, nhưng bạn nên đọc kỹ để xử lý nếu có vấn đề phụ thuộc hoặc bảo mật.

Nếu có cảnh báo bảo mật, hãy thử:

npm audit fix

Tốt nhất nên kiểm tra trước khi sửa và dùng git để quản lý phiên bản.

Q6. Có thể làm gì với npm trên Ubuntu?

A6.

npm là cổng vào thế giới JavaScript. Bạn có thể xây dựng:

• Môi trường phát triển frontend (React, Vue, Svelte…)
• Static site generator (Next.js, Nuxt…)
• Server-side development (Express, NestJS…)
• Phát triển CLI tool
• Môi trường test (Jest, Mocha…)

Với npm trên Ubuntu, bạn có thể tận dụng mã nguồn mở để phát triển nhanh chóng và hiệu quả.

6. Tổng kết: Làm chủ npm trên Ubuntu

Bài viết đã hướng dẫn bạn cách cài đặt và sử dụng npm trên Ubuntu, cũng như các lệnh, mẹo thực tế. Dưới đây là tóm tắt chính:

Tóm tắt nội dung

• npm là gì: Công cụ quản lý package kèm Node.js, giúp tăng hiệu suất phát triển
• Cách cài đặt trên Ubuntu: 3 phương pháp – repository chính thức, NodeSource, nvm
• Cách sử dụng cơ bản: Cài đặt, xóa, cập nhật, quản lý phụ thuộc dễ dàng
• Xử lý sự cố: Đã hướng dẫn khắc phục lỗi phổ biến về quyền và phiên bản
• FAQ: Giải đáp thắc mắc thực tế của lập trình viên

Lời khuyên cho người mới bắt đầu

Ubuntu và npm là bộ đôi tuyệt vời cho phát triển web hiện đại. Lúc đầu có thể gặp lỗi, nhưng xử lý từng bước sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng rất nhanh.

Quan trọng nhất là chủ động thực hành. Hãy thử từng lệnh và quen với thông báo lỗi, bạn sẽ ngày càng tự tin hơn.

Trên đây là hướng dẫn sử dụng npm trên Ubuntu. Hy vọng bài viết hữu ích cho bạn trong quá trình xây dựng môi trường lập trình và nâng cao kỹ năng.

Đừng quên theo dõi website để cập nhật thêm nhiều kiến thức về Linux và phát triển frontend!