1. Giới thiệu
Ubuntu là một trong những bản phân phối Linux phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi bởi cả người mới bắt đầu và người dùng nâng cao. Tuy nhiên, khi bạn quyết định cài đặt Ubuntu, bạn sẽ nhận thấy có hai lựa chọn: phiên bản Desktop và phiên bản Server. Điều này khiến không ít người băn khoăn không biết nên chọn loại nào.
Đặc biệt, đối với những người lần đầu tiếp xúc với Linux hoặc muốn sử dụng Ubuntu cho máy chủ tại nhà hay cho mục đích phát triển, việc lựa chọn phiên bản phù hợp với mục tiêu của mình không phải là điều dễ dàng.
Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng điểm khác biệt giữa Ubuntu Server và Desktop, đặc trưng và mục đích sử dụng của từng loại, cũng như đối tượng người dùng phù hợp. Ở phần cuối, chúng tôi cũng cung cấp các gợi ý lựa chọn và giải đáp những câu hỏi thường gặp.
Nếu bạn đang quan tâm đến Ubuntu nhưng chưa biết nên dùng phiên bản nào, hãy đọc hết bài viết này. Sau khi tham khảo, bạn chắc chắn sẽ xác định được cách chọn phiên bản Ubuntu phù hợp nhất cho mình.
2. Ubuntu Desktop là gì? Đặc điểm & Đối tượng phù hợp
Ubuntu Desktop, đúng như tên gọi, là phiên bản Ubuntu được thiết kế cho máy tính để bàn. Đây là lựa chọn thân thiện với người mới, có thể dùng thay thế cho Windows hoặc macOS, vì vậy được đông đảo người dùng yêu thích. Dưới đây là các mục đích sử dụng, đặc trưng chính và đối tượng phù hợp với Ubuntu Desktop.
Các mục đích sử dụng chính
Ubuntu Desktop là hệ điều hành đáp ứng tốt các nhu cầu sử dụng máy tính hàng ngày. Một số tình huống sử dụng phổ biến gồm:
- Trình duyệt web (sử dụng Firefox, Chrome,…)
- Soạn thảo văn bản, bảng tính (LibreOffice được cài sẵn)
- Xem video, nghe nhạc (hỗ trợ các trình phát như VLC,…)
- Gửi và nhận email (Thunderbird,…)
- Học lập trình hoặc phát triển phần mềm (hỗ trợ nhiều môi trường: Python, C, Java,…)
Các chức năng này gần như tương đương với Windows và macOS, nên Ubuntu Desktop rất được ưa chuộng cho những ai mới bắt đầu sử dụng Linux.
Đặc điểm nổi bật
Điểm mạnh lớn nhất của Ubuntu Desktop là có giao diện đồ họa người dùng (GUI). Nhờ đó, ngay cả những ai chưa quen dùng dòng lệnh vẫn có thể thao tác dễ dàng bằng chuột hoặc qua các cửa sổ trực quan.
Một số đặc trưng khác gồm:
- Dễ sử dụng, thao tác trực quan
Giao diện GNOME hiện đại, đơn giản và thân thiện. - Kho ứng dụng phong phú
Dễ dàng cài đặt ứng dụng miễn phí thông qua Ubuntu Software Center. - Dễ dàng hỗ trợ tiếng Nhật/Tiếng Việt
Có thể chọn ngôn ngữ khi cài đặt, dễ thiết lập nhập liệu và hiển thị menu bằng tiếng mẹ đẻ. - An toàn & ổn định
Được cập nhật thường xuyên, ít cần cài thêm phần mềm chống virus.
Ai nên sử dụng Ubuntu Desktop?
Ubuntu Desktop đặc biệt phù hợp với những đối tượng sau:
- Người mới bắt đầu sử dụng Linux
- Muốn thay thế Windows hoặc macOS
- Muốn sử dụng máy tính hàng ngày một cách thuận tiện
- Lập trình viên, sinh viên cần môi trường phát triển trên Linux
- Người ưu tiên thao tác qua giao diện đồ họa
3. Ubuntu Server là gì? Ứng dụng & Đặc điểm cho người mới bắt đầu
Ubuntu Server là phiên bản Ubuntu chuyên dụng cho máy chủ. Khác với Ubuntu Desktop, phiên bản này không có GUI, tất cả thao tác đều dựa trên dòng lệnh (CLI). Nhờ nhẹ và ổn định, nó được sử dụng rộng rãi trong doanh nghiệp, trung tâm dữ liệu và môi trường phát triển.
Các mục đích sử dụng chính
Ubuntu Server được ứng dụng trong nhiều môi trường máy chủ, ví dụ:
- Máy chủ Web (Apache, Nginx,…)
- Máy chủ cơ sở dữ liệu (MySQL, PostgreSQL,…)
- Máy chủ lưu trữ tập tin (Samba, NFS,…)
- Máy chủ email (Postfix, Dovecot,…)
- Ảo hóa & điện toán đám mây (KVM, LXD, OpenStack,…)
- Xây dựng môi trường VPN, truy cập từ xa
Ubuntu Server phù hợp cho mọi hệ thống từ server gia đình đến hạ tầng doanh nghiệp quy mô lớn.
Đặc điểm nổi bật
Đặc trưng lớn nhất của Ubuntu Server là nhẹ và linh hoạt nhờ không có giao diện đồ họa. Các điểm chính gồm:
- Không có GUI – tiết kiệm tài nguyên
Không có môi trường đồ họa mặc định, giúp giảm sử dụng CPU và RAM, tận dụng tối đa hiệu năng cho server. - Chú trọng bảo mật và ổn định
Bản LTS hỗ trợ đến 5 năm, cập nhật bảo mật tối ưu cho môi trường server. - Ưu tiên thao tác dòng lệnh
Yêu cầu kiến thức Linux/CLI, đổi lại dễ tự động hóa, tùy biến cao. - Cài đặt tối giản, tuỳ chọn linh hoạt
Chỉ cài những gì cần thiết, dễ kiểm soát bảo mật và hiệu suất.
Ai nên sử dụng Ubuntu Server?
Ubuntu Server thích hợp với:
- Kỹ sư, kỹ thuật viên quan tâm đến vận hành máy chủ
- Muốn tối ưu hiệu quả trên phần cứng hạn chế
- Thành thạo hoặc muốn học thao tác dòng lệnh
- Muốn tự xây dựng web server, VPN tại nhà
- Muốn triển khai Ubuntu trên cloud, môi trường ảo hóa
Dù bạn là người mới, chỉ cần có động lực học hỏi về Linux căn bản vẫn có thể làm chủ Ubuntu Server.
4. So sánh sự khác biệt giữa Ubuntu Desktop và Server
Ubuntu có hai phiên bản chính là Desktop và Server, mỗi loại khác nhau về giao diện, tính năng và mục đích sử dụng. Dưới đây là bảng so sánh để bạn dễ hình dung.
Bảng so sánh chính
| Tiêu chí | Ubuntu Desktop | Ubuntu Server |
|---|---|---|
| Giao diện người dùng | Có GUI (môi trường đồ họa) | Chủ yếu dùng CLI (dòng lệnh) |
| Mục đích sử dụng | Công việc văn phòng, duyệt web, soạn thảo,… | Xây dựng, vận hành server (Web, DB, VPN,…) |
| Đối tượng người dùng | Người mới – trung cấp | Trung cấp – nâng cao (quen CLI) |
| Sử dụng tài nguyên | Cao hơn (do có GUI, tốn RAM/CPU hơn) | Thấp (nhẹ, hiệu năng cao) |
| Ứng dụng mặc định | LibreOffice, Firefox, Thunderbird,… | Tối giản, cài thêm khi cần |
| Khả năng tùy biến | Giới hạn (dễ cấu hình qua GUI) | Linh hoạt cao, tuỳ biến tối đa |
| Bảo mật & ổn định | Mức tiêu chuẩn | Bản LTS, vá bảo mật đầy đủ |
Những điểm cần lưu ý
- Có/không có GUI là sự khác biệt lớn nhất
Desktop dễ dùng nhờ giao diện, còn Server tập trung tối ưu tài nguyên và hiệu suất. - Chọn theo mục đích sử dụng
Dùng máy tính cá nhân: Desktop, cần dựng server: Server. - Môi trường học tập & phát triển cũng khác biệt
Desktop hợp phát triển cá nhân, Server hợp dựng môi trường thật hoặc chạy dịch vụ mạng.
Cách lựa chọn khi phân vân
Nếu bạn cần GUI hoặc các phần mềm văn phòng, hãy chọn Desktop. Nếu muốn học lệnh Linux, xây dựng web server,… thì chọn Server.
5. Nên chọn phiên bản nào? (Có bảng gợi ý nhanh)
Dù bạn đã biết sự khác biệt giữa Desktop và Server, việc lựa chọn có thể vẫn khiến bạn băn khoăn. Bảng dưới đây giúp bạn chọn dễ dàng hơn theo mục đích và kỹ năng.
Khi nào nên chọn Ubuntu Desktop?
Khuyến nghị chọn Ubuntu Desktop nếu bạn:
- Mới tiếp xúc với Linux, muốn thử nghiệm
- Muốn thay thế Windows hoặc macOS
- Cần máy tính để soạn văn bản, duyệt web,…
- Ưu tiên GUI, không muốn dùng dòng lệnh
- Muốn học lập trình, tạo môi trường phát triển cá nhân
Ubuntu Desktop có GUI trực quan, kho ứng dụng phong phú, rất thích hợp cho người mới bắt đầu.
Khi nào nên chọn Ubuntu Server?
Nên chọn Ubuntu Server nếu bạn:
- Muốn xây dựng web server, database server
- Muốn vận hành file server tại nhà/doanh nghiệp
- Quen hoặc muốn học thao tác dòng lệnh, SSH
- Muốn triển khai cloud, môi trường ảo hóa
- Không cần GUI, ưu tiên hiệu quả tài nguyên
Ubuntu Server lý tưởng cho các server nhẹ, an toàn và linh hoạt, nhất là nếu bạn muốn tự tùy chỉnh theo ý mình.
Bảng gợi ý nhanh theo mục đích
| Mục tiêu / Đặc điểm | Khuyến nghị |
|---|---|
| Người mới, muốn thử Linux | Ubuntu Desktop |
| Dùng làm máy tính cá nhân hàng ngày | Ubuntu Desktop |
| Phát triển web với GUI | Ubuntu Desktop |
| Muốn học về server, quản trị mạng | Ubuntu Server |
| Triển khai server thật | Ubuntu Server |
| Cần môi trường nhẹ, nhanh | Ubuntu Server |
6. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Dưới đây là các câu hỏi thường gặp khi phân vân giữa Ubuntu Desktop và Server.
Q1. Người mới nên chọn loại nào?
A. Ubuntu Desktop dễ dùng hơn cho người mới.
Ubuntu Desktop có giao diện đồ họa trực quan, thao tác đơn giản như Windows, macOS. Server thì mọi thứ đều qua dòng lệnh, có thể hơi khó lúc đầu, nên hãy bắt đầu với Desktop nếu bạn chưa quen Linux.
Q2. Có thể cài GUI cho Ubuntu Server không?
A. Có thể, nhưng nên cân nhắc kỹ.
Bạn có thể cài GUI lên Server bằng lệnh:
sudo apt update
sudo apt install ubuntu-desktopTuy nhiên, cài GUI sẽ tốn thêm RAM/CPU, giảm hiệu quả vận hành. Nếu dùng làm server thật, hãy ưu tiên dùng SSH hoặc công cụ quản lý web như Webmin.
Q3. Có thể dùng Ubuntu Desktop làm server không?
A. Được, nhưng không tối ưu bằng Server.
Desktop vẫn cài Apache, MySQL,… để làm server được, nhưng vì có nhiều ứng dụng không cần thiết nên sẽ tiêu tốn tài nguyên và giảm bảo mật. Dùng để test/dev thì ổn, chạy server thật thì nên chọn Ubuntu Server.
Q4. LTS là gì? Cả hai bản đều có LTS không?
A. LTS (Long Term Support) là phiên bản hỗ trợ dài hạn, có ở cả Desktop lẫn Server.
LTS được cập nhật bảo mật và sửa lỗi trong 5 năm, rất phù hợp cho môi trường cần sự ổn định lâu dài. Bản LTS mới nhất hiện là “Ubuntu 22.04 LTS (Jammy Jellyfish)” (tính đến 4/2025).
7. Tổng kết
Ubuntu có hai phiên bản chính là Desktop và Server. Hiểu rõ sự khác biệt sẽ giúp bạn chọn đúng môi trường phù hợp nhất cho mình.
Ubuntu Desktop có GUI thân thiện, rất thích hợp cho người mới, dùng cá nhân hoặc phát triển phần mềm.
Ngược lại, Ubuntu Server nhẹ, tối ưu, quản lý linh hoạt qua dòng lệnh – lý tưởng cho xây dựng server web, database hoặc mở rộng kỹ năng mạng.
Tóm lại:
- Ubuntu Desktop phù hợp người mới, có GUI, dùng cho mọi tác vụ cá nhân
- Ubuntu Server cho người trung cấp/nâng cao, nhẹ và tối ưu cho server thực tế
- Chọn bản phù hợp theo mục tiêu, kỹ năng
- Cả hai bản đều có LTS, bảo mật ổn định, cập nhật lâu dài
Ubuntu là hệ điều hành miễn phí, mạnh mẽ và đáng tin cậy. Hãy chọn đúng phiên bản để phát huy tối đa ưu điểm, xây dựng môi trường phù hợp cho bạn. Nếu là người mới, hãy bắt đầu với Desktop, khi đã quen có thể thử sức với Server. Chúc bạn thành công và tận hưởng thế giới Linux!